از سال ۱۳۴۶ معاملات بازار بورس آغاز به کار کرد و در سال ۱۳۵۷ با وقوع انقلاب اسلامی در ایران و پس از آن جنگ تحمیلی ۸ ساله علیه ایران بازار بورس تعطیل شد و هیچ معامله ای در این دوره ۱۱ ساله انجام نمی شد. با پایان یافتن جنگ و آغاز دوران بازسازی در ایران به تدریج زمینه معاملات در بازار بورس فراهم گشت و از سال ۱۳۶۹ معاملات این بازار از سر گرفته شد. در سال ۱۳۸۴ با تصویب قانون بازار اوراق بهادار در مجلس شورای اسلامی به تدریج زمینه ورود اینترنت و انجام معاملات بازار بورس در بستر آن فراهم شد. تقریبا از سال ۱۳۸۶ به بعد تمامی کارگزاران مورد تائید سازمان بورس، سامانه معاملاتی اینترنتی را به راه انداختند. شرایط لازم برای استفاده از سامانه، انجام آزمون معاملات آنلاین در بورس و داشتن حداقل مدرک تحصیلی دیپلم بود. یکی از امکانات سامانه معاملات آنلاین بورس، بهره مندی از قسمت پیشرفته ارسال سفارش در سامانه معاملات آنلاین سهام در کارگزاری است. در این مقاله به سراغ روش معامله آنلاین و نکته های پیرامونی آن می رویم. بد نیست بدانید که برای توضیح قسمت پیشرفته معاملات، از سامانه معاملات تدبیر استفاده کردیم. ولی تمام توضیحات ارائه شده در سایر سامانه های معاملاتی یکسان است.
★ خرید و فروش سهام در سامانه معاملات آنلاین چگونه انجام می شود؟
فرض کنید که شما می خواهید ۱۰۰۰ سهم شرکت ایران خودرو را در قیمت ۴۰۰۰ ریال بخرید. برای انجام این کار باید پس از ورود به حساب کاربری خود روی قسمت ارسال سفارش در سمت چپ تصویر کلیک کنید.
پس از آن، پنجره زیر برای شما به نمایش در می آید که در واقع همان پنجره ارسال سفارش است. در قسمت نماد باید نماد شرکت ایران خودرو یعنی خودرو را بنویسید. در قسمت حجم عدد ۱۰۰۰ را نوشته و در قسمت قیمت عدد ۴۰۰۰ را درج کنید. به این ترتیب، ۱۰۰۰ سهم خودرو در قیمت ۴۰۰۰ ریال برای شما در سامانه معاملات ثبت خواهد شد. البته تعلق گرفتن این سهم به شما با شرایطی که در آن قرار گرفته بستگی به شرایط عرضه و تقاضا دارد. شما برای ثبت درخواست بالا نیازمند مبلغی بیش از ۴ میلیون ریال هستید. زیرا بابت انجام این معامله، مبلغی به عنوان کارمزد معاملات از حسابتان کسر می شود. همچنین اگر بخواهید تعداد ۱۲۰ هزار سهم ایران خودرو را خریداری کنید با توجه به اینکه طبق نظر سازمان بورس آستانه حجم سفارش برای نماد خودرو بین یک سهم تا ۱۰۰ هزار سهم است باید در یک نوبت ۱۰۰ هزار سهم و در نوبت دوم ۲۰ هزار سهم را ثبت کنید.
حالا که به صورت کلی با شیوه ثبت سفارش آشنا شدید می خواهیم در رابطه با قسمت پیشرفته سامانه معاملات آنلاین در بورس که با زدن تیک پیشرفته برای شما به نمایش در می آید توضیحاتی را ارائه کنیم.
★ ورود به قسمت پیشرفته سامانه ارسال سفارش معاملات آنلاین در بورس
در قسمت ارسال سفارش با زدن تیک پیشرفته، محیط زیر برایتان به نمایش در می آید.
همان طور که مشاهده می کنید چهار گزینه به نمایش در آمدند که به ترتیب نوع سفارش، حداقل حجم، حجم نمایشی و اعتبار سفارش هستند. به جز گزینه اول، هر کدام از آن ها می توانند متناسب با سلیقه و استراتژی شما از اهمیت زیادی برخوردار باشند. نوع سفارش در حال حاضر تنها به صورت سفارش محدود است و با توجه به اینکه گزینه های دیگری در حال حاضر برای آن فعال نیست در نتیجه به تشریح بیشتر آن نمی پردازیم.
گزینه حداقل حجم به این معنا است که برای اجرای سفارشتان در یک نوبت معاملاتی باید چه تعداد سهام عرضه یا تقاضا شود تا درخواست شما ثبت گردد. مثلا فرض کنید که تعداد ۳۰۰۰ سهم ایران خودرو را در قیمت ۳۹۰۰ ریال درخواست خرید داده اید. از طرفی حداقل حجم را نیز معادل ۱۰۰۰ تعریف کرده اید. در نتیجه دو حالت اتفاق خواهد افتاد؛ اگر در یک نوبت برابر ۱۰۰۰ یا بیش تر از آن از سهم خودرو عرضه شود برای شما خرید انجام خواهد شد. در حالی که اگر در سمت عرضه، فقط ۹۰۰ سهم به قیمت ۳۹۰۰ ریال وجود داشته باشد معامله برایتان انجام نخواهد پذیرفت. اما اگر حداقل حجم را خالی بگذارید و عددی برای آن ننویسید آنگاه بدون توجه به حجم ارائه شده، هر تعداد از سهام ایران خودرو که در قیمت ۳۹۰۰ ریال عرضه گردد – از یک سهم تا ۳۰۰۰ سهم که سقف درخواستتان است – خرید برای شما انجام خواهد شد.
★ قانون حجم نمایشی معاملات آنلاین در بورس
طبق قانون بازار بورس، در زمان ارسال سفارش معاملاتی می توانید تا حداکثر ۷۰ درصد از حجم خود را در تابلوی معاملات مخفی کنید تا سایر معامله گران آن را نبینند. مثلا فرض کنید که شما می خواهید ۳۰ هزار سهم ایران خودرو را بخرید. با توجه به اهداف مختلفی که ممکن است داشته باشید، نمی خواهید تمام ۳۰ هزار سهم سفارش شما در تابلوی معاملات نمایش داده شود. بنابراین طبق قانون، حداکثر تا ۲۱ هزار سهم خود، یعنی معادل ۷۰ درصد سفارشتان را می توانید مخفی کنید. به این ترتیب، در تابلوی معاملات تنها ۹۰۰۰ سهم در قیمت مورد نظر شما نمایش داده خواهند شد. طبق قانون و در مثال ما نمی توانید بیش از ۲۱ هزار سهم را مخفی کنید. بنابراین در صورتی که می خواهید از تمام ۷۰ درصد استفاده کنید باید در قسمت حجم نمایشی عدد ۹۰۰۰ را وارد کنید.
یادتان باشد، زمانی که صف خرید و صف فروش در سهمی وجود دارد از حجم نمایشی استفاده نکنید. زیرا آن قسمت از سفارش شما که مخفی می شود در آخر صف قرار می گیرد. بنابراین اگر به دنبال فروش سهام یا خرید سهام در اولویت اول هستید، انجام این کار به هدف و برنامه شما آسیب می رساند. اما اگر در قیمتی خاص و معمولا به صورت سنگین خواهان خرید یا فروش یک سهم هستید و نمی خواهید این قیمت در تابلوی معاملات عیان شود و افراد مختلف در آن قیمت سفارش های سنگین نگذارند استفاده از حجم نمایشی می تواند گزینه ایدئال و جذابی به شمار رود.
★ سازوکار اعتبار سفارش در معاملات آنلاین به چه صورت است؟
اعتبار سفارش به معنی مدت زمانی است که سفارش ثبت شده در سامانه معاملات آنلاین در بورس باقی بماند مشروط بر آنکه معامله ای انجام نشود. اعتبار سفارش پنج گزینه دارد که شامل روز، اعتبار تا تاریخ، اعتبار تا لغو، انجام و حذف و جلسه معاملاتی می شوند. در ادامه، هر کدام از آنها را برایتان توضیح می دهیم.
⓵ اعتبار سفارش روز: در این حالت چنانچه سفارش ثبت شده شما تا پایان روز معاملاتی جاری یعنی ساعت ۱۲:۳۰ – در تاریخ نگارش این مقاله، ساعت معاملات در بازار بورس از ۹ الی ۱۲:۳۰ است – انجام نشود آنگاه آن سفارش از سامانه معاملات حذف خواهد شد و در روزهای معاملاتی بعدی نیز نمایش داده نمی شود. اگر از قسمت پیشرفته سامانه معاملات استفاده نکنید تمام سفارش های ارسالی توسط شما در قالب سفارش روز تعریف می شوند. بنابراین اگر برنامه خاصی در رابطه با تعیین نوع اعتبار سفارش ندارید نیازی به تعریف آن نیست.
⓶ اعتبار تا تاریخ: اگر شما بخواهید سفارش خرید یا فروش خود را تا تاریخ مشخصی نگه دارید، باید از اعتبار سفارش تا تاریخ مورد نظر خودتان استفاده کنید. با انتخاب گزینه اعتبار تا تاریخ در پایین قسمت نوع اعتبار، پنجره انتخاب تاریخ فعال می شود و تا زمانی که تاریخ توسط شما تعیین نشود درخواستتان ثبت نخواهد شد.
⓷ معتبر تا لغو: اگر زمانی طبق تحلیل خود معتقد بودید که سهم باید فقط در یک قیمت خاص، خریداری یا فروخته شود – حتی حاضر نیستید تا یک ریال هم جابه جا کنید – در این صورت می توانید از گزینه اعتبار تا لغو استفاده کنید. این گزینه بدان معنا است که سفارش ثبت شده شما تنها در دو حالت از صفحه نمایش حذف خواهد شد؛ یا معامله انجام بپذیرد یا سفارش ثبت شده به طور مستقیم توسط شما حذف شود. در خارج از این دو حالت، سفارش شما همه روزه در سامانه معاملاتی خودتان قابل دیدن است. توجه فرمایید که قیمت ثبت شده توسط شما تنها باید در بازه قیمتی مجاز آن روز تعریف شود. مثلا تحلیل شما بر این است که یک سهم باید در قیمت ۱۰۰۰ ریال خریداری شود در حالی که محدوده مجاز ارسال سفارش در روز جاری بین ۱۰۴۵ تا ۱۱۵۵ است. بنابراین طبق تحلیل شما در روز جاری نمی توانید سفارش خود را ثبت کنید. در ضمن، اگر از این گزینه جهت ثبت سفارش استفاده می کنید باید توجه داشته باشید در ایامی که نماد بسته می شود امکان حذف سفارش را نخواهید داشت.
⓸ انجام و حذف: در این حالت سیستم بررسی می کند که در قیمت مدنظر شما عرضه یا تقاضایی وجود دارد یا خیر. اگر موجود بود دقیقا به اندازه حجم عرضه یا تقاضا شده سفارش انجام شده و باقی سفارش از سامانه معاملات حذف می گردد. برای مثال فرض کنید که شما خواهان خرید ۱۰ هزار سهم سایپا در قیمت ۱۲۵۰ ریال هستید و نوع سفارش خود را انجام و حذف انتخاب کرده اید. در زمان ثبت سفارش توسط شما تنها ۵ هزار سهم سایپا در قیمت ۱۲۵۰ ریال عرضه شده است. در نتیجه ۵ هزار سهم برای شما خریداری می شود و ۵ هزار سهم باقیمانده از سامانه حذف می گردد. لازم به ذکر است که در مثال اخیر اگر اعتبار سفارش روز بود سفارش شما در سامانه باقی می ماند و حجم انجام شده را ۵۰۰۰ و حجم باقیمانده را ۵۰۰۰ سهم نمایش می داد.
⓹ جلسه معاملاتی: از آنجایی که جلسه معاملاتی در بازار بورس ایران معادل یک روز کاری در بورس یعنی از ۹ تا ۱۲:۳۰ است در نتیجه با انتخاب گزینه جلسه معاملاتی عملاً مشابه اعتبار سفارش به صورت روز رفتار خواهد شد.
این گزینه ها فقط مختص معاملات آنلاین در بورس نیستند. بلکه در ارسال سفارش به روش های دیگر از جمله حضوری، تلفنی و … نیز این گزینه ها وجود دارند.
مؤلف: احمد لحیم گرزاده
