توقف طولانی مدت نمادها یکی از عوامل افزایش ریسک نقدشونگی سهام است. با توجه به اهمیت آگاهی به این دسته از قوانین در معاملات، در این مطلب به قوانین و مقررات توقف و بازگشایی نمادها در بورس و فرابورس خواهیم پرداخت. لازم به ذکر است در توقف و بازگشایی نمادها گاهی اوقات استثنا وجود دارد.
۵ وضعیت مختلف نماد در بورس
مجاز:
در این وضعیت نماد به شکل عادی و بدون هیچ مشکلی معامله می شود.
مجاز – محفوظ:
در این وضعیت نماد برای مدتی متوقف شده است اما در حال بازگشایی می باشد. بنابراین باید امید داشته باشید که این نماد به زودی باز می شود در این وضعیت ارسال سفارش قابل انجام است اما نمی توان در این نماد معامله انجام داد. دقت داشته باشید که این سفارشات در صف قرار می گیرند و بلافاصله بعد از بازگشایی نماد قابل معامله خواهند بود.
مجاز – متوقف:
در این وضعیت نماد برای معامله مجاز است اما به دلایلی فعلا سفارش گیری آن متوقف شده است. در ادامه به انواع توقف نماد در بازار بورسی اشاره می کنیم.
ممنوع:
در این وضعیت باید بگوییم سهم قابل معامله نخواهد بود. دقت داشته باشید که نماد بورس در طی همان روز معاملاتی بازگشایی می شود.
ممنوع – متوقف:
در این وضعیت نمی توانید سهم خود را معامله کنید. حتی نمی توانید دستورات جاری دیگر را روی سهم خود اجرا کنید. دقت داشته باشید که بازگشایی توقف و بازگشایی نمادها در همان روز انجام نمی شود. در ادامه به علل توقف نمادها خواهیم پرداخت:
ا- متوقف شدن به علت برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه
مجمع عمومی عادی سالیانه مجمعی است که هر شرکت فعال در بورس موظف است هر ساله به منظور تصویب صورت های مالی و تقسیم سود نقدی بین سهامداران تشکیل دهد. در ضمن شرکت ها برای برگزاری این مجامع تا ۴ ماه پس از پایان سال مالی فرصت دارند. نماد حداقل یک تا دو روز قبل از برگزاری مجمع متوقف می شود. اگر قصد شرکت در مجمع را ندارید حتما قبل از متوقف شدن آن را بفروشید. بازگشایی نماد:
سهم پس از افشای اطلاعات مجمع در کدال حداکثر تا ۲ روز بعد از افشای اطلاعات باید بازگشایی شود و به صورت حراج ناپیوسته و بدون محدودیت نوسان انجام خواهد شد. اگر دستور جلسه مواردی جز موارد ذکر شده باشد آن گاه نماد سهم به صورت حراج ناپیوسته و با محدودیت نوسان بازگشایی می شود.
٢- متوقف شدن به علت برگزاری مجمع عمومی فوق العاده
برگزاری مجمع عمومی فوق العاده در شرکت ها می تواند به دلایل متفاوتی همچون افزایش یا کاهش سرمایه باشد. نماد سهمی که برای برگزاری مجمع عمومی فوق العاده آماده می شود. یک روز معاملاتی قبل از برگزاری مجمع باید متوقف باشد. بازگشایی نماد:
سهم پس از افشای اطلاعات مجمع در کدال حداکثر تا ۲ روز بعد از افشای اطلاعات در صورتی که تصمیمات منجر به تغییرات سرمایه نشود ، باید بازگشایی شود. اگر موضوع مجمع عمومی فوق العاده افزایش سرمایه باشد، نماد سهم در زمان بازگشایی با کشف قیمت بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی خواهد شد. در غیر این صورت بازگشایی سهم بصورت حراج ناپیوسته و با محدودیت دامنه نوسان و بر اساس نظر و تایید ناظر بازار خواهد بود.
٣- متوقف شدن به علت نوسان قیمت پایانی یک سهم بیش از ۲۰ درصد
اگر طی ۵ روز کاری متوالی، قیمت پایانی یک سهم بیش از ۲۰ درصد نوسان مثبت یا منفی داشته باشد. نماد سهم در بورس متوقف و بسته می شود. در این حالت نماد سهم به مدت زمان ۶۰ دقیقه در وضعیت سفارش گیری قرار می گیرد و سپس معاملات سهم از سر گرفته می شود. و سپس معاملات در دامنه نوسان فعلی ادامه خواهد یافت.
۴- متوقف شدن به علت نوسان قیمت پایانی یک سهم بیش از ۵۰ درصد
اگر طی ۱۵ روز کاری متوالی، قیمت پایانی یک سهم بیش از ۵۰ درصد نوسان در جهت مثبت یا منفی داشته باشد معاملات سهم متوقف می شود. در این حالت شرکت ملزم به برگزاری یک کنفرانس اطلاع رسانی از طریق سایت کدال است. در صورت اطلاع رسانی شفاف نماد سهم حداکثر ۲ روز کاری بعد از توقف با محدودیت دامنه نوسان کشف قیمت و بازگشایی می شود. همچنین در صورت بسته شدن نماد به شرح فوق، معاملات کلیه اوراق بهادار مرتبط با آن نماد (حق تقدم سهام و اوراق مشتقه) نیز متوقف می شود. در نوسان ۵۰% سرمایه گذاران و تحلیل گران می توانند سوالات خود را از طریق کارگزاری ها و مشاور سرمایه گذاری ها در مورد وضعیت شرکت در سایت تدان مطرح کنند و ناشر در شفاف سازی پاسخ می دهد .
۵- متوقف شدن به علت افشای اطلاعات با اهمیت
اگر شرکتی قصد افشای اطلاعات با اهمیتی به صورت اطلاعیه ای در سایت کدال داشته باشد، نماد آن بسته و معاملات آن متوقف می شود. این اطلاعات با اهمیت می تواند در دو دسته اطلاعات با اهمیت گروه (الف) یا (ب) جا گیرند که بازگشایی سهم با توجه به این که اطلاعات با اهمیت از گروه (الف) یا گروه (ب) باشد، متفاوت است. تفاوت بازگشایی نماد سهم، پس از افشای اطلاعات با اهمیت در گروه (الف) و (ب) در این است که در صورتی که افشای اطلاعات از گروه (الف) باشد، بازگشایی نماد سهم در روز کاری بعد با کشف قیمت بدون محدودیت دامنه نوسان اتفاق خواهد افتاد. اگر افشای اطلاعات با اهمیت از گروه (ب) باشد بازگشایی نماد سهم در همان روز و یا حداکثر در روز کاری بعد با محدودیت دامنه نوسان کشف قیمت انجام می گیرد. برخی از اطلاعات با اهمیت گروه (الف) شامل:
- تعلیق یا توقف تمام یا بخشی از فعالیت شرکت
- شروع مجدد فعالیت متوقف یا تعلیق شده
- بهره برداری از طرح ها و پروژه های جدید
- اعلام ورشکستگی شرکت
- نتایج برگزاری مناقصه یا مزایده
- تحصیل یا واگذاری سهام شرکت دیگر
- تغییر در ترکیب سهامداران عمده
- تعدیلات سنواتی
برخی از اطلاعات با اهمیت گروه (ب) شامل:
- برگزاری مناقصه یا مزایده
- شرکت در مناقصه یا مزایده
- پذیرش تعهدات جدید یا اتمام تعهدات قبلی
- تغییرات در ترکیب تولید یا فروش محصولات
- وضعیت مشتریان یا عرضه کنندگان عمده شرکت
- پیشنهاد پرداخت سود یا تغییر سیاست تقسیم سود
- تغییر حسابرس
- تصمیم هیئت مدیره برای بازخرید سهم یا فروش سهام خزانه
بازگشایی نماد معاملاتی از طریق حراج ناپیوسته با اعمال یک مرحله پیش گشایش (۳۰ دقیقه) شروع و با اجرای حراج ناپیوسته پایان می یابد. پس از این مرحله، معاملات از طریق حراج پیوسته در زمان باقیمانده تا پایان جلسه معاملاتی و در دامنه نوسان مجاز روزانه قیمت انجام می شود. قیمت مرجع در دوره حراج پیوسته، قیمت کشف شده از طریق حراج ناپیوسته است.
نحوه اطلاع رسانی توقف نماد
زمانی که توقف نماد با اطلاع قبلی باشد، ناظر بازار در همان روز در سایت tsetmc.com پیغامی مبنی بر توقف نماد در پایان روز معاملاتی منتشر می کند. توقف نماد توسط ناظر بازار و با انتشار پیغامی مانند پیغام زیر اطلاع رسانی می شود:
“توقف نمادهای معاملاتی (رمپنا)، (پدرخش)” به اطلاع می رساند، در پایان معاملات امروز نماد معاملاتی شرکت های گروه مپنا (رمپنا) و تولیدی و صنعتی درخشان تهران (پدرخش) جهت برگزاری مجمع عمومی عادی به طور فوق العاده به منظور انتخاب اعضاء هیئت مدیره متوقف خواهند شد. “مدیریت عملیات بازارشرکت بورس اوراق بهادار تهران“ توقف نماد بدون اطلاع قبلی نیز معمولا به دلایلی مانند مظنون شدن به استفاده از اطلاعات نهانی یا دستکاری قیمت، با هدف درخواست شفاف سازی از شرکت انجام می گیرد.
سه نکته مهم در رابطه با قوانین توقف و بازگشایی نمادها
نکته ۱:
مرحله پیش گشایش مرحله ای است که درآن می توان ثبت سفارش کرد، ولی هیچ معامله ای در این مرحله انجام نخواهد گرفت.
نکته ۲:
در صورتی که در دوره حراج ناپیوسته معامله ای صورت نپذیرد یا معاملات انجام شده در دوره حراج ناپیوسته توسط بورس تایید نشود، به تشخیص بورس و پس از اطلاع رسانی، حراج ناپیوسته موضوع این ماده برای یک بار دیگر در همان جلسه معاملاتی یا در ۹۰ دقیقه ابتدایی جلسه معاملاتی بعد قابل تکرار است. به هر ترتیب در صورت عدم کشف قیمت، آخرین قیمت پایانی نماد معاملاتی، قیمت مرجع در دوره حراج پیوسته خواهد بود.
نکته ۳:
درخصوص قیمت گذاری حق تقدم سهام برای اولین بار پس از افزایش سرمایه و در زمان عرضه حق تقدم استفاده نشده در صورت عدم کشف قیمت پس از دو نوبت حراج ناپیوسته، حراج ناپیوسته تا کشف قیمت تکرار می شود. در زمان عرضه حق تقدم استفاده نشده مدت زمان حراج ناپیوسته از شروع عملیات حراج آغاز و تا پایان جلسه ی معاملاتی ادامه خواهد داشت.
