سهام

سهام جایزه سهامی است که توسط یک شرکت، به سهامداران کنونی سهم اعم از حقیقی و حقوقی تعلق می گیرد. اما این سهام چیست و چگونه توزیع می­ شود؟

سهام جایزه

سهام جایزه ماحصل یکی از روش های افزایش سرمایه است. افزایش سرمایه در شرکت ­ها به دو دلیل تامین منابع مالی فعالیت ­ها و اصلاح ساختار مالی انجام می شود. به همین ترتیب، انواع افزایش سرمایه به چهار روش خواهد بود که در ادامه به اختصار به هر یک از آن ­ها پرداخته خواهد شد.

۱- افزایش سرمایه از محل آورده نقدی در قالب حق تقدم

در مواقعی که شرکت سود انباشته مناسبی ندارد و یا می خواهد که منابع مالی جدیدی به شرکت وارد کند، از محل آورده نقدی سهام داران اقدام به افزایش سرمایه می کند.

به این دلیل که افزایش سرمایه از این روش نیازمند تامین مالی و منابع جدید از سوی سهام داران فعلی شرکت است، شرکت حق استفاده آن را ابتدا به صورت اوراقی تحت عنوان «حق تقدم سهام» در اختیار سهام داران شرکت می دهد.

در این صورت سهام داران در مدت زمان مجاز و تعیین شده برای معامله این اوراق که معمولاً ۲ ماه است و به آن مهلت پذیره نویسی گفته می شود، می­ توانند اقدام به پرداخت مبلغ اسمی سهام یا فروش حق تقدم بکند.

۲- ‎افزایش سرمایه از محل صرف سهام یا سلب حق تقدم

صرف سهام به معنی تفاوت قیمت اسمی و قیمت فروش یک سهم است. این روش در بازار ایران کمتر از سایر روش­ها مرسوم است. در این روش، شرکت سهام را به مبلغی بیش از قیمت اسمی و از طریق پذیره نویسی به فروش می رساند و تفاوت حاصل از قیمت فروش و قیمت اسمی را به حساب انباشته منتقل کرده یا در ازای آن سهام جدیدی به سهامداران قبلی می دهد.

۳- افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی دارایی های شرکت

در این حالت، شرکت دارایی های ثابت خود نظیر زمین، ساختمان، ماشین آلات و تجهیزات، سرمایه گذاری ها و … را مورد تجدید و ارزیابی ارزشی قرار می دهد. با این کار ارزش دارایی های شرکت در ترازنامه به روز می شود.

در نتیجه از آنجایی که معادله حسابداری در ترازنامه باید برقرار بماند و بدهی های شرکت نیز تغییری نکرده، سرمایه شرکت باید افزایش پیدا کند تا این معادله برقرار بماند.

در این روش نیز پولی به شرکت وارد نمی شود و فقط یک عملیات حسابداری در صورت های مالی شرکت رخ می دهد و تعداد سهام نیز افزایش پیدا نمی کند اما قیمت آن کاهش می یابد. این کاهش قیمت بر جذابیت سهم می ­افزاید و در نتیجه افزایش تقاضای سهم را به دنبال خواهد داشت.

۴- افزایش سرمایه از محل سود انباشته و اندوخته طرح و توسعه در قالب سهام جایزه (حق تقدم)

در این روش شرکت، سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه را به سهامداران می ­د هد و این کار نیاز به پرداخت وجه توسط سهامداران نیست. در این حالت شرکت به دلیل اینکه سود انباشته قابل توجهی دارد، تصمیم می گیرد از محل سود انباشته، افزایش سرمایه خود را انجام دهد.

در نهایت شرکت پس از افزایش سرمایه، سودی به سهامداران خود می دهد که این سود تحت عنوان سهام جایزه شناخته می شود.

رابطه ریاضی آن به شرح زیر است:

(A + 1) / (قیمت پایانی هر سهم پیش از افزایش سرمایه) = قیمت جدید هر سهم

۱۰۰ / درصد افزایش سرمایه = A

بطور مثال اگر فردی ۱۰۰۰ عدد سهم ۵۰۰۰ تومانی از یک نماد داشته باشد و بنا باشد که این شرکت از روش چهارم افزایش سرمایه ۶۰ درصدی بدهد (۰٫۶ = A)، قیمت سهم و تعداد سهمی که به سهامدار تعلق می ­گیرد به شرح زیر است:

۳۱۲۵ = ۱٫۶ / ۵۰۰۰ = قیمت سهم

یعنی فرد ۱۶۰۰ سهم ۳۱۲۵ تومانی خواهد داشت. در این حالت نیز همانند حالت سوم، افزایش سرمایه کاهش قیمت سهم را به همراه خواهد داشت با این تفاوت که به تعداد سهام سرمایه­گذاران، به اندازه درصد افزایش سرمایه، سهم اضافه می­ شود.

به علاوه، همانند حالت قبل، شکسته شدن قیمت­ها بر جذابیت سهم می ­افزاید و افزایش سودی را برای سهم در دراز مدت خواهد داشت. به علاوه، سهام جایزه مشمول مالیات نیست و به سهامدارانی تعلق می­ گیرد که در روز برگزاری مجمع فوق العاده افزایش سرمایه، سهامدار شرکت باشند.

نحوه قرارگیری سهام جایزه در پرتفو به این صورت است که در صورتی که این افزایش سرمایه کمتر از ۱۰۰ درصد باشد، حدود دو هفته طول می ­کشد تا در پرتفو قرار بگیرد و در صورتی که بیشتر از ۱۰۰ درصد باشد، قرارگیری آن در پرتفو بیش از دو ماه به طول می­ انجامد.

نماد هر شرکت برای افزایش سرمایه به این شیوه ۴۸ ساعت پیش از برگزاری مجامع متوقف شده و پس از انتشار گزارش مجمع در codal.ir، نماد مزبور مجاز به فعالیت در سامانه tsetmc می شود.

سرمایه گذاری آسان است، اما سرمایه گذار موفق کار دشواری است و آمار نشان می دهد که اکثر سرمایه گذاران خرد، کسانی که در بحث سرمایه گذاری تخصص ندارند، هرساله پول زیادی را در این مسیر از دست می دهند. دلایل مختلفی برای این اتفاق وجود دارد، اما یکی از آشکارترین آن ها این است که:
این افراد وقت کافی برای تحقیق در خصوص سهام نمی گذارند و حتی از یک تیم تحقیقاتی نیز برای انجام این کار مهم کمک نمی گیرند، به همین دلیل، سرمایه گذاری هایی که درنتیجه ی تحقیقات اندک انجام می شوند، اغلب منجر به زیان خواهند شد و این خبر بدی است. اما خبر خوب این که اگرچه روش ایده ال برای خرید سهام این است که قبل از آن باید تحقیقات بسیاری انجام شود، اما یک سرمایه گذار می تواند با در نظر داشتن نکات زیر، میزان تحقیقات خود را کاهش دهد!

مهم ترین نکات در خرید سهام

آن شرکت ها چه کاری انجام می دهند

Jim Cramer در کتاب خود به نام “پول واقعی” به سرمایه گذاران توصیه می کند که هرگز سهام شرکتی را که اطلاعات کاملی از نحوه کسب درآمدشان ندارید، خریداری نکنید.

آن ها چه چیزی تولید می کنند؟ چه نوع خدماتی را ارائه می دهند؟ در کدام کشورها فعالیت می کنند؟ محصول اصلی آن ها چیست و چگونه آن را می فروشند؟ آیا در حوزه ی کاری خود به عنوان رهبر بازار شناخته می شوند؟ در اولین مرحله به سوالات بالا فکر کنید. اگر جواب آن ها را نمی دانید، دارید خود را درخطر بزرگی می اندازید. یافتن این اطلاعات بسیار آسان است. شما می توانید به راحتی به وب سایت آن شرکت بروید و در مورد فعالیت آن ها اطلاعات بسیاری کسب کنید. سپس، همان طور که Cramer توصیه می کند، به سراغ یکی از اعضای خانواده خود بروید و به آن ها درزمینه ی سرمایه گذاری بالقوه تان آموزش دهید. اگر بتوانید به تمامی سوالات آن ها پاسخ دهید، پس به اندازه کافی در این رابطه اطلاعات کسب کرده اید.

نسبت P/E (همان نسبت قیمت به سود)

تصور کنید که برای سرمایه گذاری تان در بازار، این فرصت رادارید که از اشخاصی کمک بگیرید ,شما با دو نفر مصاحبه می کنید. یک نفر از آن ها دارای سابقه ای طولانی درزمینه ی مشاوره ی کسب درآمد است. دوستان شما با مشاوره های این شخص بازدهی بالایی کسب کرده اند، درنتیجه شما دلیلی پیدا نمی کنید که درزمینه ی سرمایه گذاری به او اعتماد نکنید. او به شما می گوید که بابت هر دلاری که برایتان به دست می آورد، ۴۰ سنت را خودش می گیرد و ۶۰ سنت مابقی را به شما می دهد و شخص دیگر، فعالیت خود را تازه در این زمینه شروع کرده است. اگرچه به نظر می رسد که او اطلاعات خوبی در این خصوص دارد، اما تجربه اش کم است و سابقه ی موفقیت چندانی نیز ندارد اما مزیت او این است که میزان کمسیون کمتری دریافت می کند. او به ازای هر دلاری که کسب می کند، ۲۰ سنت کارمزد می گیرد، اما اگر او به اندازه ی شخص اول برایتان درآمدزایی نکند، چه؟ اگر شما این مثال را متوجه شوید، نسبت P / E یا نسبت قیمت به سود را به راحتی درک خواهید کرد، اگر یک شرکت دارای نسبت ۲۰ باشد این بدان معناست که سرمایه گذاران حاضرند برای هر یک دلار درآمد، ۲۰ دلار بپردازند. این رقم ممکن است گران به نظر برسد اما اگر سرعت رشد شرکت سریع باشد، این گونه نیست. شما می توانید این نسبت را در شرکت هایی با حوزه ی فعالیت مشابه مقایسه کنید. اگر شرکتی که می خواهید در آن سرمایه گذاری کنید، دارای عدد P / E بالاتری نسبت به سایر شرکت های مشابه است، باید دلیلی برای آن وجود داشته باشد. اما اگر دارای نسبت P / E پایین تری باشد و به سرعت نیز در حال رشد است، این شرکت ارزش سرمایه گذاری دارد.

بتا (Beta)

شاید به نظر برسد که درک بتا دشوار است، اما این چنین نیست، اطلاعات بتا را دقیقاً می توان در همان صفحه ای که نسبت قیمت به سود سهام یک شرکت ارائه شده است، یافت. بتا، میزان نوسان را اندازه گیری می کند و یا اینکه نشان می دهد عملکرد سهام شرکت شما در طی پنج سال گذشته به چه صورت بوده است. شاخص S&P 500 را به عنوان یک مرجع در نظر بگیرید، اگر ارزش شرکت شما در طی یک دوره ۵ ساله بیش از شاخص S&P افزایش و یا کاهش یافت، دارای بتای بالاتری است. در بتا، عدد بزرگ تر از ۱ به معنای بتای بالا است (ریسک بالاتر) و هر عدد کوچک تر از ۱ به معنای بتای کم (ریسک پایین تر) است. بتا در خصوص ریسک قیمت اطلاعات ارائه می دهد، اما چه قدر در مورد عوامل ریسک اساسی صحبت می کند؟ شما باید سهامی را که بتای بالایی دارد با دقت زیر نظر داشته باشید، اگرچه این ها برای کسب بازدهی بالا پتانسیل دارند، اما پتانسیل این را هم دارند که پول شما را بر باد بدهند. بتای پایین تر به این معناست که یک سهم در مقایسه با دیگر سهام، نسبت به حرکات S&P 500 واکنش کمتری نشان می دهد. به این گونه سهام، سهام تدافعی می گویند چراکه امنیت پول شما در آن سرمایه گذاری بیشتر است. اگرچه ممکن است در مدت زمانی کوتاه به بازدهی موردنظر خود نرسید، اما لازم هم نیست هرروز با نگرانی روند سهام خود را چک کنید.

سود سهام

اگر شما جزء آن اشخاصی هستید که برای بررسی هر روزه ی عملکرد بازار، زمان کافی ندارید و می خواهید بدون صرف چنین توجهی از سهامتان بازده کسب کنید، به دنبال سود سهام باشید. سود سهام چیزی شبیه به بهره در یک حساب پس انداز است. شما بدون در نظر گرفتن قیمت سهام، پول خود را دریافت می کنید و همچنین به یاد داشته باشید که قبل از خرید سهام، نرخ سودش را جویا شوید. اگر می خواهید با خیال راحت پول خود را در بازار سرمایه گذاری کنید، در سهامی که سود بالایی دارند سرمایه گذاری کنید.

نمودار

یادگیری خواندن نمودار یک مهارت است که به زمان نیاز دارد، اما خواندن نمودارهای پایه نیازمند مهارت بسیار کمی هستند. اگر یک نمودار سرمایه گذاری از قسمت پایین سمت چپ شروع شود و در قسمت بالا سمت راست به پایان برسد، این نکته ی مثبتی است. اگر هم نمودار شرکتی به صورت نزولی حرکت می کند، از آن دور بمانید و سعی نکنید دلیل اش را کشف کنید. هزاران سهام برای انتخاب وجود دارند، پس در سبد سهام خود از خرید سهامی زیان ده که روندی نزولی دارد خودداری کنید، اما اگر واقعاً به این سهم اعتقاد دارید، آن را در نظر داشته باشید و مجدداً عملکردش را چک کنید تا بتوانید درست تصمیم گیری کنید. ممکن است در طول مسیر افرادی را ببینید که به سرمایه گذاری در سهامی که نمودارهای ریسکی دارند معتقد باشند، اما در نظر داشته باشید که شاید آن ها زمان و منابع تحقیقاتی در اختیاردارند که احتمالاً شما به آن ها دسترسی ندارید.

سخن آخر

هیچ چیز جایگاه تحقیقات جامع را نمی گیرد. اما با این حال، یک روش کلیدی برای محافظت از دارایی هایتان، سرمایه گذاری در بلندمدت و یافتن سهامی است که سابقه موفقیت اثبات شده و سود سهام مناسبی داشته باشد. اگر افق زمانی بلندمدتی را برای سرمایه گذاری تان در نظر گرفته اید، از استراتژی های معاملاتی پر ریسک و تهاجمی باید اجتناب کنید و یا باید آن ها را به حداقل برسانید.

سرمایه گذاری در بورس، نیازمند تلاش و یادگیری پیوسته است. به خصوص کسانی که تازه در حال یادگیری الفبای بورس هستند باید روی آموزش خودشان تمرکز کنند تا در آینده حضوری پرسود در بازارهای مالی داشته باشند. در این قسمت از خانه سرمایه به سراغ سبد سهام می رویم و این مفهوم پایه ای را برایتان توضیح می دهیم.

سبد سهام چیست؟

به مجموعه سهام خریداری شده توسط سرمایه گذار، سبد سهام می گویند. در واقع، سبد سهام یا همان پرتفوی به این موضوع اشاره می کند که باید سرمایه خود را بین چندین دارایی مالی مختلف – که در این مقاله منظور سهام است – تقسیم کنید تا از این راه بتوانید ریسک سرمایه گذاری خود را کاهش دهید. اصطلاحی در دنیا رایج است که می گوید: «هیچ گاه تمام تخم مرغ هایت را در یک سبد نگذار» این اصلاح را می توان در مورد سبد سهام به کار گرفت. اجازه بدهید با یک مثال ساده، مفهوم سبد سهام را برایتان روشن تر کنیم. تصور کنید که شما ۲۰ میلیون تومان برای سرمایه گذاری در بورس اختصاص می دهید و آن را بین چهار سهم مختلف تقسیم می کنید. در این حالت شما یک سبد سرمایه گذاری تشکیل داده اید.

اما مهم تر از مفهوم سبد سهام نکته های پیرامونی آن است که برای یک سرمایه گذاری موفق باید از آنها اطلاع داشته باشید. اولین و مهم ترین چیزی که موجب شده تا اصطلاح پرتفوی اهمیت بسیار زیادی پیدا کند مفهومی به نام ریسک است. ریسک را می توان خطر معنا کرد. اما وقتی پای سرمایه شما در میان باشد، آن را این طور معنا می کنید: «خطر از دست رفتن سرمایه، از آنچه فکر می کنید به شما نزدیک تر است!»

از آنجایی که در بازار بورس، اطمینان سپرده بانکی وجود ندارد، در نتیجه ممکن است ارزش سرمایه شما به خاطر اشتباه در سرمایه گذاری کاهش یابد. بد نیست بدانید که در سپرده های بانکی به صورت دستوری نرخی را تحت عنوان «سود سپرده» تعیین می کنند و تمامی بانک ها ناگزیر به پرداخت این سود سپرده هستند. اما در بازار بورس، قیمت سهام فقط بر اساس عرضه و تقاضای سرمایه گذاران شکل می گیرد. دلیل این عرضه و تقاضا تحلیلی است که در پشت سهام های مختلف انجام می پذیرد. بنابراین اگر شما به درستی قوانین سرمایه گذاری را رعایت نکنید آنگاه این موضوع می تواند منجر به خرید سهم در نقطه نامناسب شود. نتیجه چنین ماجرایی کاهش ارزش ریالی سرمایه شما خواهد بود که در حقیقت، ریسک به همین موضوع اشاره دارد.

بنابراین وظیفه شما به عنوان یک سرمایه گذار، خریداری سهامی است که بیشترین بازدهی را با کمترین ریسک ممکن ارائه دهد. توجه داشته باشید که در سرمایه گذاری، همیشه بازدهی بیشتر با ریسک بیشتری همراه است. اما می توان با توجه به یک سری از نکته ها ریسک سرمایه گذاری را مدیریت کرد.

از منظر معامله گری افراد حاضر در بورس به چندین دسته تقسیم می شوند:

سفته بازان و نوسان گیران: این افراد معمولاً مبلغ سنگینی را در یک سهم و با هدف کسب سود محدود ۵ الی ۲۰ درصدی در مدت زمان کوتاهی سرمایه گذاری می کنند. آنها معمولاً اشتیاق فراوانی به انجام معامله های انبوه دارند و به شدت ریسک پذیر هستند.

افراد به شدت ریسک گریز: این افراد در سهامی سرمایه گذاری می کنند که دارای کمترین ریسک باشد و سود نقدی جذابی را تقسیم کند.

سرمایه گذاران: این افراد در حالی به دنبال کسب حداکثر بازدهی هستند که ریسک معقولی را می پذیرند. نکاتی که در ادامه برایتان می گوییم مربوط به افراد حاضر در دسته دوم یا سوم است. بد نیست بدانید که بیش از ۹۰ درصد سرمایه گذاران در این دو دسته قرار می گیرند. بنابراین به احتمال زیاد شما نیز در یکی از این دو دسته جای دارید.

نکاتی بسیار مهم پیرامون داشتن یک سبد سرمایه گذاری بهینه

هیچ گاه تک سهم نشوید

 گاهی سرمایه گذاران بعد از تحلیل یک سهم، فکر می کنند اگر تنها همان یک سهم را بخرند سود بزرگی را نصیب خود خواهند کرد. غافل از اینکه ریسک بسیار زیادی را می پذیرند. چون همواره احتمال خطای انسانی در تحلیل سهام وجود دارد. علاوه بر این باید به عنوان یک سرمایه گذار این احتمال را در نظر بگیرید که ممکن است در نتیجه سیل، زلزله یا هر دلیل دیگری، آن شرکت از فعالیت باز بایستد. در این وضعیت اگر شما تک سهم باشید، این سرمایه شما است که با خطر جدی روبه رو می شود.

برای این موضوع مثال های متعددی وجود دارد که برای نمونه دو مورد را خدمتتان شرح می دهیم: سهام شرکت کنتورسازی ایران پس از اینکه برای مدت زمان زیادی از نظر قیمت در محدوده کوچکی نوسان می کرد، ناگهان با اخبار انعقاد قراردادهای متعدد جذاب، مورد توجه بازار قرار گرفت. قیمت سهم بیش از ۷۰ درصد رشد کرد و هر روز با صف خرید روبه رو می شد. اما وقتی سهم به اهداف قیمتی بالایی رسید با این خبر روبه رو شد که تمامی حواشی مثبت پیرامون سهم، دروغ بوده است. از آن زمان تاکنون – برای چند سال – نماد این شرکت یعنی «آکنتور» بسته شده است.

یکی دیگر از سهام های این چنینی مربوط به «های وب» است. وقتی این سهم عرضه اولیه شد با رشد ناشی از عرضه اولیه کار خود را آغاز کرد. کمی بعد، اخبار مثبتی درباره قراردادهای بزرگ این شرکت منتشر شد و جو مثبت پیرامون سهم ادامه پیدا کرد که در نتیجه آن، بازدهی ناشی از این سهم به بیش از ۱۰۰ درصد رسید. اما پس از مدتی نماد سهم بسته شد و این موضوع تا بیش از شش ماه ادامه پیدا کرد. بعد از مشخص شدن بسیاری از ایرادها در شیوه شناسایی درآمد این شرکت، نماد با افت سنگین بیش از ۳۰ درصدی همراه شد. دو مثال بالا نشان دهنده این موضوع هستند که شما به عنوان یک سرمایه گذار هرگز نباید تک سهم شوید؛ حتی اگر دلیل های قرص و محکمی پیدا کنید که فلان سهم تا ۱۰۰ درصد رشد قیمت خواهد داشت!

سرمایه خود را بین ۵ تا ۱۰ سهم گسترش دهید

پیش از پرداختن به این بخش باید شما را با دو مفهوم «ریسک سیستماتیک» و «غیر سیستماتیک» آشنا کنیم. ریسک سیستماتیک به ریسک ناشی از مسائل کلان سیاسی، اقتصادی گفته می شود که وقوع آن، تمام بازار را درگیر می کند و محدود به یک سهم خاص نمی شود. در نقطه مقابل ریسک غیر سیستماتیک به ریسکی گفته می شود که خاص یک شرکت است مانند آتش سوزی در انبار یک شرکت. البته به ریسک غیر سیستماتیک، ریسک قابل حذف نیز می گویند. مطالعات علمی نشان داده اند که با تشکیل یک پرتفوی به خوبی متنوع شده – متشکل از ۵ الی ۱۰ سهم – می توانید ریسک غیرسیستمانیک را به حداقل برسانید.

بیش از دو صنعت را برای انتخاب سهام در نظر بگیرید

خرید ۵ سهم از یک صنعت تفاوت چندانی با تک سهم شدن ندارد و با انجام این کار ریسک بسیار بزرگی را به خود تحمیل می کنید. یکی از بهترین پیشنهاد های موجود، خرید سهام از سه صنعت متفاوت است تا در صورتی که یک صنعت با افول سنگینی مواجه شد ارزش سبد سهام شما افت سنگینی نداشته باشد.

وزن سرمایه گذاری در سهام را منطقی انتخاب کنید

فقط تقسیم سرمایه به ۵ سهم، کافی نیست؛ بلکه باید درصد سرمایه گذاری در هر سهم را نیز رعایت کنید. استانداردترین حالت ممکن، در نظر گرفتن حداکثر ۲۰ درصد سرمایه به یک سهم است. در نقطه مقابل، اگر شما ۸۰ درصد سرمایه خود را به یک سهم اختصاص دهید و ۲۰ درصد باقیمانده را بین ۴ سهم تقسیم کنید، عملاً ریسک سرمایه گذاری خود را افزایش داده اید. فرض کنید شما ۱۰۰ میلیون تومان سرمایه دارید؛ با این حساب، ۸۰ میلیون تومان آن را به سهم الف اختصاص می دهید و ۲۰ میلیون باقیمانده را بین ۴ سهم دیگر تقسیم می کنید. حالا اگر سهم الف، خلاف تحلیل شما پیش برود و با زیان ۲۰ درصدی مواجه شوید ۱۶ میلیون تومان ضرر خواهید دید. در حالی که اگر مدیریت سرمایه را رعایت کرده بودید و فقط ۲۰ تا ۲۵ میلیون تومان به این سهم اختصاص می دادید حداکثر با ۵ میلیون تومان ضرر از سهم خارج می شدید.

 وقتی یک ماجرای نامناسب سیاسی یا اقتصادی در کشور اتفاق می افتد و تمام بازار را تحت تأثیر خود قرار می دهد، دیگر نمی توان انتظار داشت که نکته های گفته شده در این مقاله، نتیجه بخش باشند. زیرا در آن صورت، بازار بورس درگیر یک ریسک سیستماتیک غیرقابل حذف می شود که تمام سهام موجود در بازار بورس را نشانه می گیرد. در چنین حالتی، تمام بازار سهام برای یک الی چند روز، کاهش قیمت را تجربه خواهند کرد.

مؤلف: احمد لحیم گرزاده

بازار سرمایه در ایران آنچنان که باید، مورد توجه قرار نگرفته است. به همین دلیل است که بسیاری از مردم سرمایه های خود در بانک ها نگهداری می کنند و به اندک سود سپرده های بانکی راضی هستند. افرادی هم که جسارت و شجاعت بیشتری دارند از سرمایه خود برای راه اندازی یک کسب و کار استفاده می کنند.

عده ای دیگر هم سرشان را به بازار ملک، ارز و طلا گرم کرده اند. بسیاری از افراد درکی از مفهوم سهام ندارند و در پاسخ به این سوال که سهم و سهام چیست؟ تنها سکوت می کنند. به همین دلیل در این مقاله به تعریف سهام می پردازیم.

سهم و سهام چیست؟

اگر سرمایه شرکت های سهامی را به قسمت های برابر و مساوی تقسیم کنیم هر قسمت برابر با یک سهم می شود. این سهم، نشان دهنده میزان مشارکت، تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت سهامی است. دارنده سهم نمی تواند به نسبت سهم خود ادعایی برای مالکیت بخشی از دارایی های شرکت داشته باشد.

در عوض، به اندازه سهم خود در شرکت، دارای حق و حقوق است. بر اساس این حق، سهام دار می تواند از منافع شرکت استفاده کند، در مجمع عمومی رای دهد و در صورت انحلال شرکت از دارایی شرکت سهیم خواهد شد.

انواع سهام

سهام مورد معامله در بورس اوراق بهادار را از سه منظر می توان دسته بندی و مورد بررسی قرارداد:

سهام بانام و بی نام

منظور از سهام بانام این است که نام صاحب سهام (خریدار سهم) بر روی ورقه سهام درج می شود و درنتیجه قابلیت نقل و انتقال تنها از طریق معاوضه امکان پذیر می گردد. فرضاً اگر شخص الف خریدار سهام باشد تحت هیچ شرایطی شخص نمی تواند اقدام به فروش سهام نماید. اما سهام بی نام اصطلاحاً در وجه حامل صادرشده و هر فردی که برگه سهام را در اختیار داشته باشد می تواند اقدام به فروش سهام نماید. لازم به ذکر است که تمامی سهام مورد معامله در بازار بورس اوراق بهادار تهران بانام می باشد.

از منظر رفتار سهام

با استناد به کتاب مدیریت پرتفوی با رویکرد کاربردی می توان سهام حاضر در بورس را به شرح ذیل دسته بندی کرد:

سهام ارزشی: سهامی که از منظر بنیادی ارزشمند بوده و عموماً می توان از آن ها به سهام ایمن اشاره کرد و چندین سال است که به اصطلاح در سطح بالغ خود بوده و می توان از آن ها به عنوان سهام با سود نقدی جذاب یادکرد.

سهام رشدی: در این دسته سهامی قرار می گیرد که به دلایل بنیادی مختلف پتانسیل رشد بسیار خوبی دارند و می توان با تلفیق تحلیل های بنیادی و تکنیکال سود جذابی را شناسایی کرد.

علاوه بر دسته بندی فوق می توان با توجه به وضعیت بازار بورس ایران سهام دیگری همچون سهام نوسانی، سهام روندی و …. را تعریف کرد که در مقاله ای دیگر در رابطه با آن ها صحبت خواهیم کرد.

از منظر ماهیت سهام:

سهام عادی و سهام ممتاز در بسیاری از کشورهای جهان رایج بوده و مورد دادوستد قرار می گیرد. در ادامه در رابطه با سهام عادی توضیحات مبسوطی ارائه شده است. سهام ممتاز نیز دارای انواع مختلفی همچون جمع شونده، غیر جمع شونده، با حق رای مضاعف و …. دارد، اما با توجه به اینکه طبق قانون تجارت ایران شرکت های حاضر در بورس اوراق بهادار مجاز به انتشار سهام ممتاز نیستند از توضیح آن خودداری می کنم.

منظور از سهام عادی چیست؟

سهام در واقع یک ورقه بهادار است که بیانگر ادعای مالکیت دارنده آن نسبت به دارایی ها و سود شرکت می باشد و در واقع این فرد جزو مالکان شرکت سهامی می گردد. حال اینکه سرمایه گذار چند درصد از مالکیت شرکت را دارا هست؟ برای این منظور بایستی ببینیم که این سرمایه گذار چند درصد از کل سهامی که منتشرشده را در اختیار دارد، مثلاً فرض کنید یک شرکت سهامی تعداد ۱۰۰ میلیون سهم را منتشر کرده است. حال اگر یک سهامدار تعداد ۱ میلیون سهم از آن شرکت را در اختیار داشته باشد، در واقع مالک یک درصد از شرکت مزبور است. عموم سرمایه گذاران خرد درصد مالکیت زیر یک درصد دارند مگر آنکه هدف خاصی را دنبال نمایند.

ویژگی های سهام عادی

۱- مالکان این نوع از ورقه بهادار در تمامی مجامع من جمله عمومی عادی، فوق العاده جهت افزایش سرمایه دارای حق رای می باشند و به ازای هر سهم یک حق رای دارند. معمولاً در مجامع مذکور اشخاص حقیقی یا حقوقی که جزو سهامداران درصدی( سهامداران بیش از یک درصد ) یا سهامدار عمده هستند از قدرت بیشتری جهت اعمال خواسته خود برخوردارند چون تعداد سهام بیشتری را نسبت به سایرین در اختیاردارند.

۲- دارنده سهام عادی از سود نقدی مصوب مجامع بهره مند گردد. لازم به ذکر است که شرکت های سهامی مدتی پس از پایان سال مالی خود مجمع عمومی عادی صاحبان سهام را برگزار می کنند و درصورتی که در مجمع تصویب گردد به ازای هر سهم درصدی از سود هر سهم محقق شده را بین سهامداران تقسیم کننند و مالکان سهام عادی از سود نقدی مزبور بهره مند می شوند.

۳- اولویت در افزایش سرمایه: زمانی که شرکت اقدام به افزایش سرمایه از محل آورده نقدی می کند اولویت با سهامدارانی است که در مجمع شرکت کرده اند( در زمان برگزاری مجمع فوق العاده افزایش سرمایه سهامدار شرکت بوده اند) و از این طریق می توانند درصد مالکیت خود را حفظ نمایند.

۴- قابلیت بالای نقد شوندگی: برخلاف سهام شرکت هایی که در بازار حضور ندارند سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار به راحتی معامله می گردند و درصورتی که مالک سهام بخواهد از سهم خارج شود و سهام خود را به فروش برساند به دلیل وجود بازار رسمی بورس اوراق بهادار به راحتی می تواند به متقاضیان سهام خود را عرضه نماید.

۵- مسئولیت محدود: سهامداران در قبال بدهی هایی که شرکت سهامی اخذ می نماید مسئولیت محدود دارند و این بدین معناست که در صورت عدم توانایی شرکت در بازپرداخت دیون، دارایی های شخصی سرمایه گذاران درخطر نیست و مسئولیت آن ها تنها به میزان آورده شان است.

۶- امکان کسب بازدهی بالا: درصورتی که سرمایه گذاران با توجه به تمامی ابعاد تحلیلی اقدام به سرمایه گذاری نمایند در بورس اوراق بهادار و در طی یک سال عموماً می توان بازدهی بیشتر از سود سپرده بانکی را کسب کرد.

شاید بد نباشد کمی هم در مورد مفهوم «سرمایه» و چیستی رقم «۱۰۰۰ ریال» برایتان بگوییم.

منظور از سرمایه شرکت های سهامی چیست؟

منظور از «سرمایه» در واقع همان آورده مالکین شرکت است. هر شرکت برای انجام فعالیت های تجاری و کسب درآمد در ابتدا باید سرمایه ای داشته باشد. حداقل مبلغ این سرمایه از پنج میلیون ریال شروع می شود و حداکثری برای آن تعریف نشده است.

در تاریخ نگارش این مقاله، بیشترین میزان سرمایه متعلق به شرکت «سرمایه گذاری نفت و گاز تأمین» با نماد «تاپیکو» است که با مبلغ سرمایه ۸۱۵۰۰ میلیارد ریال در بازار سرمایه فعالیت دارد.

بر اساس ماده ۲۹ قانون تجارت، ارزش اسمی هر سهم در شرکت های سهامی عام «هزار ریال» است. شاید با خودتان بگویید: «این مبلغ هزار ریال – یا ۱۰۰ تومان – چه کاربردی می تواند داشته باشد؟» در پاسخ باید بگوییم که برای به دست آوردن تعداد سهام شرکت ها از «مبلغ اسمی» هر سهم استفاده می شود.

اگر بخواهیم تعداد سهام هر شرکت را به دست آوریم باید مبلغ سرمایه شرکت را – که در بخش حقوق صاحبان سهام عنوان می شود – بر عدد مبلغ اسمی یا همان ۱۰۰۰ ریال تقسیم کنیم. برای روشن تر شدن این موضوع به محاسبه تعداد سهام شرکت سهامی عام «توکاریل» با نماد «توریل» می پردازیم:

مبلغ سرمایه در ترازنامه تصویر بالا، ۲۰۰۰ میلیارد ریال است. بنابراین، تعداد سهام شرکت توریل بر اساس محاسبات ترازنامه ای شرکت برابر است با:

۲.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰/۱۰۰۰=۲.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ عدد سهم

سهام شرکت را می توان به کیکی تشبیه کرد که به قسمت های برابر، برش خورده است. هر فرد با توجه به سهم خود بر یک عدد یا تعدادی از آن برش ها حق مالکیت دارد.

✔ فلسفه وجودی سهم چیست؟

برای درک اهمیت وجودی سهام و پاسخ به پرسش سهم چیست در ابتدا از دید یک شرکت به ماجرا نگاه می کنیم و سپس از منظر سرمایه گذاران به سهام می نگریم. فرض کنید شما سرمایه ای دارید و می خواهید کسب وکاری را راه اندازی کنید.

کار را با خرید مواد لازم و تجهیزات مورد نیازتان آغاز می کنید. به مرور فعالیت خود را گسترش می دهید و پس از چندین سال شرکتی بسیار بزرگ با عملکرد مناسب خواهید داشت. شما در جایگاه مالک شرکت به دنبال این هستید که بتوانید از سرمایه های صاحبان ثروت و عموم مردم در جهت توسعه شرکت استفاده کنید و مدام به سراغ وام بانکی و قرض گرفتن نروید.

در نتیجه شرکت خود را به سهامی عام تبدیل کرده و سرمایه ثبت شده را به سهام ۱۰۰۰ ریالی تقسیم می کنید. پس از مدتی شرکتتان وارد بازار بورس می شود و بخشی از سهام شرکت به دست سرمایه گذاران می افتد.

در واقع بازار بورس شرایطی را فراهم می کند تا شما بدون نیاز به انحلال شرکت یا صرف زمان زیاد جهت یافتن شریک به سرعت به منابع جدید دست پیدا کنید. حال که اهمیت انتشار سهام را برای صاحبان کسب وکار و شرکت ها درک کردید به اهمیت نقش سهام برای سرمایه گذاران می پردازیم.

✔ بازی سهام و سرمایه گذاران

سهم یک ورقه بهادار (یعنی ورقه دارای ارزش) است که با داشتن آن مالکیت یک شرکت را به دست می آورید. در واقع اگر سرمایه شرکت را به قسمت های مساوی تقسیم کنیم به هر قسمت آن یک سهم می گویند. دقت کنید که شما با خرید یک سهم، مالکیت یک شرکت بورسی را به دست می آورید

در حالی که خارج از بازار بورس برای تصاحب یک شرکت نیازمند سرمایه بسیار سنگینی هستید. از طرفی علاوه بر مالکیت یک شرکت، مزایایی به شما تعلق می گیرد که بر جذابیت مالکیت سهام می افزاید. اگر شما بخواهید در فضایی خارج از بورس با مالک یک شرکت توسعه یافته وارد مذاکره شوید، یا آن فرد درخواست شما را رد می کند یا اینکه مبلغی بسیار سنگین را به شما پیشنهاد خواهد داد.

هم چنین شما نمی توانید ارزیابی دقیقی از ارزش واقعی آن شرکت داشته باشید زیرا به اطلاعات دقیق صورت های مالی و فعالیت عملیاتی آن شرکت دسترسی ندارید.

از طرفی ممکن است چون شما تخصص لازم را در رابطه با حوزه فعالیت آن شرکت نداشته باشید فرد مناسبی برای شراکت نباشید. در نقطه مقابل وقتی در بازار بورس، سهامی را می خرید نیازی به داشتن تخصص لازم در زمینه فعالیت آن شرکت ندارید. از طرفی قیمت سهام در بازار بر اساس عرضه و تقاضای تعداد بی شماری از سرمایه گذاران تعیین می گردد و شما راحت تر می توانید نسبت به ارزیابی قیمت سهام یک شرکت بورسی اقدام کنید.

گذشته از این ها بر اساس قوانین سازمان بورس هر سهام داری به اطلاعات مالی و جزییات فعالیت شرکت های بورسی دسترسی دارد. در نتیجه شما می توانید به راحتی، فعالیت شرکت را ارزیابی کنید. هیچ کدام از مزیت های گفته شده شامل یک شرکت غیربورسی نمی شوند.

✓ سهام چه مزیت هایی برای سرمایه گذاری دارد؟

۱- شما با خرید سهام، متناسب با درصد مالکیت اوراق در تصمیم های مجامع شرکت های بورسی حق رای خواهید داشت. در واقع بابت مالکیت هر ورقه سهام یک رای از آن شما خواهد بود. در مجامع شرکت های بورسی تصمیم گیری هایی درباره افزایش سرمایه، انتخاب هیئت مدیره، تصویب صورت های مالی و … انجام می شوند.

۲- اگر یک شرکت در یک سال مالی (دوره ۱۲ ماهه فعالیت خود) سود خالص را به دست بیاورد، طبق قانون باید حداقل ۱۰ درصد آن را بین سهامداران تقسیم کند.

۳- یکی از بزرگ ترین مزایای سهام برای سرمایه گذاران وجود بازاری متشکل است که بر اساس آن می توانید بدون دغدغه سهام خریداری شده خود را به فروش برسانید. درحالی که اگر شما مالک یک شرکت غیربورسی بودید برای فروش آن با مشکلات متعددی هم چون راضی کردن سایر شرکا، یافتن شریک جدید جهت فروش شرکت به وی و عدم وجود مرجع مشخصی جهت ارزش گذاری سهام خود روبه رو می شدید.

۴- متناسب با سطح سرمایه خود، می توانید در بازار سرمایه سهام بخرید. در واقع سقفی برای ورود سرمایه به بازار بورس وجود ندارد. درحالی که وقتی شما مالک یک شرکت غیربورسی هستید حجم سرمایه محدودی را می توانید به شرکت وارد کنید. در واقع، سرمایه مازاد شما به راحتی قابلیت سرمایه گذاری مجدد را ندارد. این شرط برای حداقل سرمایه در بورس هم همین طور است.

۵- خرید سهام جدید: با توجه به وجود بازار متشکل و وجود یک ساختار منظم و وجود نهادی تحت عنوان «کارگزاری» به راحتی می توان به خرید و فروش سهام در بازار سرمایه پرداخت. درحالی که چنین راحتی در معاملات خارج از بورس وجود ندارد. در واقع شما جهت انجام معاملات در بازار بورس، باید ابتدا به یکی از کارگزاری های مورد تائید سازمان بورس مراجعه کنید و ضمن پر کردن فرم های ثبت نام، در سامانه سجام نیز ثبت نام نمایید تا پس از دو روز کاری کد بورسی (کدی یکتا از سه حرف اول نام خانوادگی شما و ۵ رقم) صادر گردد و پس از آن می توانید معاملات بازار سرمایه را انجام دهید و به خرید و فروش سهام بپردازید.

✓ ارزش اسمی سهم چیست؟

طبق قانون، ارزش اسمی سهام در ایران معادل ۱.۰۰۰ ریال است. اما شرکت های مختلف با توجه به وضعیت فعالیت عملیاتی خود، قیمتی بیشتر یا کمتر از این حد دارند. هم چنین ارزش اسمی آن، مبنایی برای تعیین سرمایه و تعداد سهام در صورت های مالی شرکت ها است. مثلا با مراجعه به ترازنامه شرکت پتروشیمی زاگرس مشاهده می کنیم که سرمایه شرکت ۲.۴۰۰.۰۰۰ میلیون ریال یا ۲.۴۰۰ میلیارد ریال است. بنابراین با تقسیم این عدد بر ۱.۰۰۰ ریال به این نتیجه می رسیم که کل سهام این شرکت معادل ۲٫۴ میلیارد عدد است:

۲.۴۰۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰/۱.۰۰۰ = ۲.۴۰۰.۰۰۰.۰۰۰

✔ استفاده از تحلیل ها در خرید و فروش سهام

 یکی از ویژگی های بارز معاملات سهام این است که شما می توانید بر اساس تحلیل به خرید و فروش بپردازید. دو نوع تحلیل شامل تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی در بازار وجود دارد. در تحلیل تکنیکال بر اساس سابقه قیمتی سهام و روند قیمتی گذشته آن، رفتار آینده سهم را ارزیابی می کنیم، درحالی که در تحلیل بنیادی بر اساس اطلاعات صورت های مالی و با توجه به وضعیت فروش، بهای تمام شده و سایر اقلام صورت های مالی، سود خالص شرکت را برآورد می کنیم و با تقسیم آن بر تعداد سهام شرکت به سود هر سهم یا همان eps می رسیم و در نهایت شرکت ها را ارزش گذاری می کنیم. اما در خارج از بازار سهام به دلیل عدم دسترسی به صورت های مالی مطمئن نمی توانید برآورد دقیقی از ارزش شرکت و سهام آن داشته باشید و این موضوع شراکت شما را در یک شرکت غیربورسی با ریسک بسیار زیادی مواجه می کند. مگر آن که یک کارشناس رسمی دادگستری را حاضر کرده و از وی بخواهید که ارزش شرکت را برآورد کند که در این حالت نیز باید هزینه های سنگینی را بپردازید.

مؤلف: احمد لحیم گرزاده

نظریه های سرمایه گذاری زیادی در مورد یافتن بهترین نوع سرمایه گذاری بر اساس زمان بندی شما، قدرت تحمل ریسک و اهداف شخصی تان وجود دارد. یکی از روش های موجود که به کتاب «سرمایه گذار باهوش بنجامین گراهام» در سال ۱۹۴۹ برمی گردد، شناسایی سهام ارزشمند است که به دلایل متعدد پایین تر از ارزش واقعی شان به فروش می رسند. در این مقاله از وبلاگ خانه سرمایه به سراغ پاسخ این پرسش می رویم که چگونه سهام ارزشمند را شناسایی کنیم؟

یک سهام ارزشمند چه ویژگی هایی دارد؟

اما چگونه می توانیم سهام ارزشمند را شناسایی کنیم؟ در ادامه مقاله به شش معیار مهم که سرمایه گذاران به آن ها توجه می کنند می پردازیم:

1. نسبت پایین قیمت به درآمد (P/E ratio): هیچ مبحثی در مورد قیمت سهام، بدون در نظر گرفتن معیار معمول و رایج P/E که نشان دهنده ارزش نسبی سهام است، کامل نخواهد بود. هر شرکتی P/E مخصوص به خود را دارد. هرچه مقدار این نسبت بیشتر باشد، نسبت قیمت سهام به نسبت سود آن نیز بالاتر می رود. در حالی که P/E پایین می تواند نشان دهنده فرصت خرید خوبی باشد، باید همواره به خاطر داشته باشیم که دلایلی برای پایین بودن مقدار این نسبت وجود دارد. مثلا یک شرکت می تواند درآمد بالایی را گزارش دهد، اما سرمایه گذاران حرفه ای می دانند که شرکت ها همه حقایق را نمی گویند. در نتیجه، قیمت سهام پایین می ماند و مقدار نسبت P/E مناسب – پایین – به نظر می رسد. این داستان به ندرت اتفاق می افتد ولی برای کسب نتیجه، لازم است که به مقدار P/E اعتماد کنید.
2. عملکرد کند نسبی قیمت: اگر قیمت سهم یک شرکت در مقایسه با دیگر شرکت های هم تراز و مشابه خود کمتر باشد، نشان دهنده عملکرد پایین شرکت است که می تواند به چند دلیل اتفاق بیفتد. مثلا یکی از این دلایل می تواند توجه تحلیلگران سهم به یک فاکتور مالی خاص باشد. این موضوع که تنها یک خبر در «CNB» یا «ژورنال wall street» است تأثیراتی را روی سرمایه گذاران ایجاد می کند که منجر به فروش مضاعف سهام و پایین آمدن قیمت می شود. اتفاقی که می افتد این است که سرمایه گذاران قیمت را تا حدی پایین می آورند که به یک سهم بی ارزش تبدیل می شود. شما می توانید با استفاده از غربالگرها پیشینه قیمت یک سهم را در طول زمان های مختلف و در مقایسه با دیگر سهام ها و شاخص های سهامی بررسی کنید.
3. نسبت رشد پایین ( Low PGE Ratio): نسبت رشد PGE، در مقایسه با P/E یک کمپانی، نسبت دقیق تری در نظر گرفته می شود. هنگامی که به تحلیل یک سهم می پردازید، نسبت P/E را انتخاب کرده و آن را بر نرخ رشد درآمد، تقسیم کنید. اگر نسبت کمتر از یک بود، سرمایه گذاران ممکن است به عملکرد گذشته بیشتر از فرصت های رشدی آینده توجه داشته باشند. در نظر داشته باشید که این ها پیش بینی هایی از رشد به شمار می روند.
4. سود تقسیمی بالا ( High dividend yield): اگر نرخ پرداخت سود سهام شرکت بیش از رقبای خود باشد، این ممکن است نشان دهد که قیمت سهام – نسبت به وضعیت کم ارزش در رابطه با پرداخت سود سهام – کاهش یافته است. اگر شرکت از نظر مالی دچار مشکل نباشد و میزان سود تقسیمی آینده امن باشد، فرصت های سود سهام می تواند در کوتاه مدت بازده داشته باشند و همچنین امکان افزایش قیمت سهام در آینده را بالا ببرند. اگر از یک غربالگر سهم استفاده کنید، می توانید با استفاده از سود تقسیمی، سهام ارزشمند و معرفی شده در صنعت را پیدا کنید.
5. نسبت پایین ارزش بازار به ارزش دفتری ( Low market to book ratio): یک شرکت با ارزش بازار پایین – منظور، کل سرمایه بازار است – نسبت به ارزش دفتری – سهام کل سهامداران – وضعیت خوبی دارد. موضوع اصلی درک ارزش واقعی دارایی های ملموس – مثل زمین، ساختمان ها، پول نقد – و دارایی های نامشهود – مثل دارایی های معنوی و غیره – است. به عنوان مثال، یک شرکت که اسباب بازی تولید می کند ارزش دارایی های شرکت می تواند به طور بالقوه از میزان کسب وکار تولید اسباب بازی بیشتر باشد. سرمایه گذاران ممکن است این را نادیده بگیرند. قیمت سهام، منعکس کننده ارزش اساسی دارایی های شرکت اسباب بازی در دفاتر نخواهد بود.
6. جریان نقدی آزاد ( Free cash flow): بسیاری از سرمایه گذاران تأکید کمی بر سود گزارش شده دارند. در حالی که بیشترین توجه آن ها به جریان نقدی آزاد است. جریان نقدی آزاد، مقداری از نقدینگی است که بعد از تمامی مخارج تولیدشده توسط کسب وکار به دست می آید. سهمی که با قیمت پایین به دلیل درآمد گزارش شده پایین تر عرضه می شود می تواند گزینه خوبی در راستای جریان نقدی باشد. به این ترتیب می توانید متوجه شوید که چطور دو شرکت یکسان از نظر نقدینگی، با هم متفاوت هستند.

این معیارها معیارهای ثابتی برای تعیین ارزشمندی یک سهم نیستند. هیچ سیگنالی یا اندازه گیری نمی تواند یک سرمایه گذار را مطمئن سازد که این سرمایه گذاری ارزشمند یا پرسود است. اگر چندین معیار از این معیارهای گفته شده، ارزشمند بودن شرایط را بازگو کند، شما یک بازار ناکارآمد را تشخیص داده اید که فرصت سرمایه گذاری مناسبی است.

ابزارهای پیدا کردن سهام ارزشمند را بشناسید

امروزه ابزارهای آنلاین بسیاری برای سرمایه گذاران فراهم شده است که به آن ها امکان جست وجو و مشاهده ایده های سرمایه گذاری را در چند ثانیه می دهد. شما می توانید با یک غربالگر سهم مانند «غربالگر گوگل» یا «یاهو» شروع کنید. اگر می خواهید جست وجوی دقیق تری داشته باشید، می توانید با پرداخت مقداری پول از «Y charts’ stock» استفاده کنید. با ثبت نام در این غربالگر، شما به سایر ابزارها نیز دسترسی پیدا خواهید کرد. چنانچه شما در یک شرکت کارگزاری حساب دارید، می توانید از غربالگر آن استفاده کنید. کاری که این ابزارها انجام می دهند، آنالیز کردن معیارهای مالی چندین شرکت و معرفی برخی از آن ها با توجه به داده های ورودی شما است. مثلا اگر داده ورودی شما این باشد: P/E باید کمتر از ۱۵ باشد، غربالگر به شما کمپانی های دارای P/E بالاتر را نشان نمی دهد.

این مقاله هم مرتبط است، مطالعه نمایید: سهام ارزشمند را در سه مرحله شناسایی کنیم

معمولاً سرمایه گذاران با خرید سهام هایی که توجه آن ها را جلب می کند – و نه با خرید سهام ارزان و مناسب – بازار را تحت تأثیر قرار می دهند. استفاده از این روش باعث کاهش قیمت می شود. چون سهم هایی که توسط رسانه پوشش داده می شوند و با حجم انبوهی همراه هستند، ارزشمند شمرده می شوند. علاوه بر این، اگر در سهمی که مورد توجه دیگران است سرمایه گذاری کنید در بهترین حالت، عملکرد شما مانند بقیه به صورت میانگین خواهد بود. نمی توانید مردم را به خاطر انتخاب هایشان مقصر بدانید، زیرا تجزیه و تحلیل کردن هزاران شرکت ثبت شده در بورس، کار آسانی نیست. آیا راه آسان تری برای فیلتر کردن سهم های ارزشمند پنهان وجود دارد؟ در این مقاله با هم یاد می گیریم که چگونه سهام ارزشمند را در سه مرحله شناسایی کنیم. با خانه سرمایه همراه باشید. 

قدم اول: ایجاد فکر و ایده

هدف: شناسایی بیش از ۳۰ شرکت برای آنالیز بیشتر

یافتن سهم برای آنالیز کردن موضوعی است که بسیاری از سرمایه گذاران با آن درگیر هستند در حالی که کار سختی نیست. اینترنت اطلاعات زیادی در مورد بورس و لیست سهام موجود در بازار بورس را در اختیار ما قرار می دهد. علاوه بر این، می توان از ابزارهای پیشنهادی اینترنت برای فیلتر کردن اطلاعات اضافی استفاده کرد. استفاده از غربالگر آنلاین و رایگان سهم، راه حلی برای پیدا کردن ایده های سهم است، زیرا این اجازه را به شما می دهد تا یک انتخاب منطقی، مستقل و بدون تأثیرپذیری از عقاید و احساسات دیگران داشته باشید.

به یاد داشته باشید، پیدا کردن یک سهام ارزشمند، آن هم زمانی که وضعیت مالی یک شرکت دچار بحران است با محاسبه ای ساده امکان پذیر نخواهد بود. بنابراین، در قدم اول باید تعیین کنید چه زمانی یک سهم را نامناسب در نظر بگیرید و چه زمانی آن را یک موقعیت عالی به حساب آورید.

 شاخص هایی که همواره در این مرحله استفاده می شوند عبارتند از:

1. بازده حقوق صاحبان سهام: چنانچه بازده حقوق صاحبان سهام بیشتر از ۱۵ درصد باشد، نشان دهنده سوددهی بالا و پتانسیل رقابتی است.
2. نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام کمتر از نیم باشد. این امر نشان دهنده این است که شرکت برای تأمین رشد خود به سرمایه خارجی نیازی ندارد.
3. نسبت جاری بیشتر از ۲ باشد. آن شاخص اطمینان می دهد که شرکت قادر به پرداخت بدهی های کوتاه مدت خود است.

فیلتر کردن «P/E» کار مشکلی است (مقاله نسبت P/E) زیرا این نسبت در هر صنعت متفاوت است و تکیه کردن بر این نسبت به صورت بالقوه ایده های سرمایه گذاری درست را رد می کند. مهم تر از آن «P/E» اطلاعات چندانی در مورد اینکه آیا یک شرکت با توجه به ارزش ذاتی آن کم ارزش شده یا نه، نمی دهد. به دلایل مشابه، فیلتر کردن نرخ رشد «EPS» پشنهاد نمی شود. زیرا یک شرکت با رشد صفر درصد و قیمت مناسب، خرید جالبی می تواند باشد. در بعضی از مواقع بازده نقدی ناشی از تقسیم سود بیشتر از ۱ درصد می تواند معیار خوبی برای افرادی که تمایل به تقسیم درآمد دائمی سود دارند، باشند.

شاخص دیگری که برای فیلتر کردن مناسب است میزان سرمایه در بازار یا «مارکت کَپ» کمتر از یک میلیارد دلار است. زیرا کمپانی های کوچک توسط تحلیلگران کمتری دنبال می شوند و بنابراین احتمال بیشتری دارد تا به اشتباه قیمت گذاری شوند. این نظریه توسط همکاران «Ibboston» با توجه به برتری سرمایه گذاری در سهام شرکت های کوچک در بازار نسبت به سرمایه گذاری در شرکت های بزرگ در طول قرون گذشته، تأیید شده است.

هنگامی که شاخص ها مشخص شدند، از یک غربالگر آنلاین و رایگان استفاده کرده و سعی کنید تقریبا ۳۰ ایده از آنها پیدا کنید.

1. Google finance یک غربالگر کاملاً رایگان است که رابطی برای جدا کردن خوب از بد دارد.
2. Yahoo finance یاهو دو غربالگر بنیادی و جاوای پیشرفته را عرضه می کند که هر دو رایگان هستند.
3. com غربالگرهای این مجموعه، منحصر به فردی هستند. زیرا براساس پیش بینی اعضای انجمن CAPS غربال را انجام می دهند.
4. FINVIZ یک غربالگر سهم محبوب که به نظر می رسد تمام ویژگی های مورد نیاز را عرضه می کند.
5. CNBC به شما این امکان را می دهد که برآوردهای تحلیل گران و نسبت های مالی مانند گردش دارایی ها و نسبت آنی را ترکیب کنید.

جایگزین ها: استفاده از غربالگرهای رایگان تنها راه شناسایی سهم نیست. در اینجا سه روش جایگزین که می توانید از آنها استفاده کنید مطرح می شوند:

1. ایده های جدید را که توسط «old school value» مطرح شده اند دریافت کنید.
2. «Gurus focus» را چک کنید تا خریدهای سرمایه داران محبوبتان را دنبال کنید. همچنین غربالگرهای منحصر به فردی را معرفی می کند.
3. در یک خبرنامه سرمایه گذاری پولی مانند «AAII» یا «the motley fool» اشتراک بگیرید. با این حال کورکورانه به هرچه دیگران پیشنهاد می کنند عمل نکنید و همیشه وظایف خود را متعهدانه انجام دهید.

برخی پیشنهاد می کنند که وبلاگ ها و خبرهای مالی را دنبال کنید، اما بهتر است از این منابع صرفه نظر کنید، زیرا ایده های افراد دیگر باعث می شود تا قضاوت عقلانی درستی از شرایط نداشته باشید.

قدم دوم: یک لیست کوتاه تهیه کنید

هدف: ایده های خود را از ۳۰ به ۳ کمپانی کاهش دهید

 اگر ۳۰ هدف خود را انتخاب کرده اید به این معنی است که اکثر ایده های نامناسب را فیلتر کرده اید. حال زمان آن رسیده که سهم ها را بررسی کرده تا بهترین گزینه را انتخاب کنیم. شما در قدم اول یک ارزیابی ساده را اجرا کردید. اکنون برای رسیدن به سهم بهتر باید عمیق تر فکر کنید. با آنالیز کردن نامه «وارن بافت» به سهامداران «Berkshire» می توانیم متوجه معیارهای مورد نظر او برای یک سهم مناسب شویم.

• تداوم سوددهی بالا: سود خالص بالا و رو به افزایش می تواند نشانه خوبی برای کارایی یک شرکت در آینده و توانایی آن برای افزایش قیمت باشد. این معیار باید به عنوان یک ارزش، مدام افزایش یابد. همچنین باید از تولید جریان نقدی مناسب «FCF» توسط شرکت اطمینان حاصل کنید. اگر یک شرکت بتواند سود خالص را اعلام کند اما توانایی تولید «FCF» را نداشته باشد، وجود تغییرات و دستکاری در میزان درآمد را نشان می دهد.
• سطوح بدهی پایین: مقدار زیاد بدهی منجر به ریسک نرخ بهره و افزایش «ROI» به میزان قابل توجهی می شود. در هنگام کاهش فروش یا نوسان نرخ بهره، شرکت هایی که بدهی سنگینی دارند با مشکلات بیشتری مواجه می شوند. نسبت بدهی بلند مدت به حقوق صاحبان سهام کمتر از نیم، همانند نسبت جاری بیش از ۲ مدنظر است.
• مزیت رقابتی پایدار: در اینجا آنالیزها فراتر از اعداد و نسبت های مالی قرار می گیرند. تجارت ها با سودآوری بالا، رقیبان را جذب می کنند و هنگامی که رقابت افزایش می یابد سوددهی کاهش پیدا می کند؛ به جز مواردی که کمپانی دارای یک مزیت رقابتی پایدار باشد. این مزیت رقابتی شامل مواردی می شود که نمی توان آنها را به آسانی کپی کرد مانند ثبت اختراع، اثرات قفل گذاری، مقیاس و مقادیر شبکه. به دنبال این علائم مهم باشید.
• مدیریت صحیح، لایق و صادقانه: مدیریت جامع، نقشی کلیدی در موفقیت کسب وکار بازی می کند؛ بنابراین همواره نام مدیران هر مجموعه را در گوگل جستجو کنید تا سوابق آنها را بیابید. همچنین کلماتی مانند رسوایی و تقلب را در فهرست جست و جوی خود وارد کنید تا ببینید در چه مسائلی دخیل بوده اند. همین کار را برای شرکت نیز انجام دهید. همچنین استراتژی های تخصیص سرمایه شرکت را آنالیز کنید. از قانون زیر استفاده کنید: یک شرکت با بازده ثابت و پتانسیل بالقوه رشد باید بخش عظیمی از درآمد خودش را دوباره در شرکت سرمایه گذاری کند، اگر شرکت سود سهام را بپردازد یا سهام را بخرد برای دیگر سهامداران بهتر است. هرچند خرید سهام ، تنها زمانی باید انجام شود که میزان خرید سهام به طور قابل توجهی پایین تر از ارزش ذاتی شرکت باشد.
• انجام تجارتی که آن را درک می کنید: بافت، مطرح کرده است که او و شریکش به تجارتی روی آورده اند که آن را درک می کردند. شما نیز بهتر است همین کار را انجام دهید. آیا احتمال کمی وجود دارد که وضعیت بازار توسط شرکت های پیچیده بهتر شود؟ نه همیشه. با این حال، دلیل اجتناب از این گونه شرکت ها این است که هر چه کسب و کار پیچیده تر باشد پیدا کردن طرح و نظر منطقی در مورد عملکرد آینده آن سخت تر است. بنابراین با افرادی که با مدل تجاری قابل فهم شما کار می کنند آشنا شوید.

آنالیز کردن هرکدام از ۳۰ شرکتی که در لیست شما وجود دارد، طبق معیارهایی که در بالا مطرح شده است، کار زیادی می برد اما شما را قادر می سازد تا بهترین موقعیت سرمایه گذاری با بیشترین احتمال بازدهی در بازار را شناسایی کنید.

قدم سوم: تخمین ارزش ذاتی

هدف: در این مرحه سعی در پیدا کردن موقعیت های ارزشمند موجود در بین موقعیت های شناخته شده داشته باشید

اکنون که چندین شرکت فوق العاده را در لیست خود دارید، باید گام نهایی را برداشته و برای پیدا کردن بهترین قیمت، آنها را بررسی کنید. قیمت مناسب، قیمتی است که به شما حاشیه امنی می دهد. به طوری که احتمال ریسک را به حداقل می رساند؛ حتی اگر عملکرد شرکت آن گونه که انتظار می رفته نباشد. مثلا، تنها زمانی خرید را در نظر بگیرید که قیمت فعلی سهام ۲۵ تا ۵۰ درصد کمتر از ارزش ذاتی سهام باشد. به این ترتیب، خطر ریسک کاهش می یابد، زیرا سهم ارزان بوده است. در حالی که همزمان احتمال افزایش بازدهی وجود دارد. قیمت پایین خرید برای موفق شدن بسیار مهم است.

چندین راه را برای حساب کردن ارزش ذاتی یک کمپانی وجود دارد. مانند:

1. قیمت و درآمد چندگانه: در این روش یک قیمت هدف ۵ ساله براساس یک ارزیابی منطقی و «P/E» محاسبه می شود و سپس با محاسبه «NPV» ارزش ذاتی محاسبه می شود.
2. جریان نقدی تنزیل شده: محاسبه ارزش ذاتی براساس جریان نقدی که می تواند در طول عمر باقیمانده از یک کسب و کار خارج شود.
3. ارزیابی بازدهی حقوق صاحبان سهام: این روش که آخرین روش است از راه های سودآوری وارن بافت است.

از مدل های محاسباتی ذکر شده برای تخمین ارزش ذاتی یک کمپانی استفاده کنید. آخرین قدم این است که ارزش های محاسبه شده توسط خودتان را با قیمت خرید و فروش سهم مقایسه کنید. آیا قیمت خیلی پایین تر از ارزش ذاتی تخمین زده شده است؟ به ندرت اتفاق می افتد که شرکتی تمام ویژگی های مورد نظر ما را در دو قدم اول داشته باشد.

در این نقطه، آنالیزهایتان را چک کرده و اعداد را بررسی کنید. اگر تنها در مورد یک کمپانی بسیار ارزشمند مطمئن هستید، زمان اقدام فرا رسیده است. همچنین اگر بتوانید در یک سال، چنین موقعیت هایی را به دست آورید بسیار خوشبخت خواهید بود. اگر بیشتر از یک بار چنین موقعیت هایی را به دست آوردید یا بورس دچار مشکل شده یا معیارهای شما برای فیلتر کردن دقیق نبوده است. اگر در این مرحله، قیمت ها مناسب نبود، این دسته ها را به چک لیست خود اضافه کنید و تا زمانی که یک موقعیت و قیمت مناسب ارائه می شود آن را تحت نظر داشته باشید. 

مترجم: فرزانه نوروزی