تعدیل قیمت ابزاری است که با استفاده از آن فاصله های قیمتی که در اصطلاح به آن Price Gap می گویند، پوشش داده می شود. این فاصله قیمتی در بورس، ناشی از افزایش سرمایه و توزیع سود نقدی است. شاید خالی از لطف نباشد که بدانید، موضوع افزایش سرمایه در مجمع عمومی فوق العاده و موضوع سود نقدی در مجمع عمومی عادی سالیانه بررسی می شود. مجمع عمومی عادی سالیانه با هدف رسیدگی به صورت های مالی، رسیدگی به گزارش مدیران و بازرسان شرکت و همچنین تصویب میزان سود نقدی تقسیمی بین سهام داران تشکیل می شود. مجمع عمومی فوق العاده، با موضوعاتی مانند تغییرات سرمایه، تغییر اساسنامه و انحلال شرکت برگزار می شود. در نهایت می توان بیان کرد که قیمت هر سهم پس از افزایش سرمایه و یا توزیع سود نقدی در زمان برگزاری هر یک از مجامع کاهش می یابد که با استفاده از این ابزار، قیمت پیش از مجمع تعدیل خواهد شد و به این ترتیب، فاصله ایجاد شده بین قیمت ها پوشانده می شود.
انواع روش های تعدیل قیمت در بورس
۱- افزایش سرمایه
در روش افزایش سرمایه، سرمایه پیشین شرکت بر سرمایه جدید تقسیم می شود، سپس عدد حاصله در تمام قیمت های قبل از تاریخ افزایش سرمایه ضرب خواهد شد. این کار باعث می شود که قیمت های گذشته سهام به میزان افزایش سرمایه شرکت تعدیل شوند. در زمان افزایش سرمایه، تنها کاهش قیمت در محاسبه قیمت تعدیلی لحاظ می شود و محل تأمین افزایش سرمایه (مطالبات و آورده، جایزه یا صرف سهام) اثری در محاسبات نخواهد داشت.
۲- سود نقدی و افزایش سرمایه
در این روش میزان توزیع سود نقدی شرکت و درصد افزایش سرمایه، در زمان محاسبه قیمت تعدیلی در نظر گرفته می شود اما محل تأمین افزایش سرمایه اثری در محاسبات نخواهد داشت. برای محاسبه اثر توزیع سود، نسبت تغییر قیمت پس از توزیع سود نقدی به قیمت قبل از مجمع محاسبه می شود و این عدد در تمام قیمت های پیش از مجمع ضرب خواهد شد. برای محاسبه ضریب افزایش سرمایه، از فرمول افزایش سرمایه استفاده می شود.
۳- سود نقدی و افزایش سرمایه با احتساب آورده
این روش مانند روش قبل است با این تفاوت که حق تقدم تعلق گرفته به سهامداران نیز در محاسبات اثر داده می شود. اما ممکن است ندانید که حق تقدم چیست؟ حق تقدم، با هدف حفظ منافع سهامداران فعلی شرکت به این موضوع اشاره دارد که درصورت انتشار سهام جدید توسط یک شرکت، سهامداران فعلی در خرید این سهام جدید اولویت دارند. در واقع به این اولویت در خرید سهام نسبت به سهامداران جدید، حق تقدم خرید سهام گفته می شود.
۴- افزایش سرمایه با احتساب آورده
در روش افزایش سرمایه با احتساب آورده، علاوه بر میزان کاهش قیمتی که در زمان افزایش سرمایه رخ می دهد، حق تقدم تعلق گرفته به سهامداران (درصورتی که تمام یا بخشی از افزایش سرمایه از محل مطالبات و آورده باشد) نیز در محاسبات لحاظ می شود.
۵- عملکردی
در روش عملکردی، اثرات توزیع سود نقدی سهام و میزان افزایش سرمایه در قیمت سهام لحاظ می شود. اگر تمام یا بخشی از افزایش سرمایه شرکت از محل مطالبات و آورده سهامداران باشد (حق تقدم) در این صورت میزان آورده جدید سهامداران نیز در محاسبه قیمت تعدیلی درنظر گرفته خواهد شد. فرمول تعدیل قیمت سهام در بورس در زیر، فرمول تعدیل قیمت سهام بررسی می شود. در این فرمول، تأثیر همزمان تمامی فاکتورهای مؤثر بر این تعدیل لحاظ شده است. بدیهی است در صورت عدم تغییر هر یک از موارد، مقدار آن متغیر خاص صفر خواهد بود. برای مثال اگر هیچ گونه افزایش سرمایه ای رخ نداده باشد، قیمت سهم تنها از کاهش مقداری مساوی با تقسیم سود نقدی تأثیر خواهد گرفت. فرمول تعدیل قیمت سهام به شرح زیر است:
