منظور از سهام یک روزه چیست؟ معاملات سکه طلا در قالب گواهی سپرده کالایی در بازار بورس

از زمان تأسیس بازار بورس در ایران حدود ۵۰ سال زمان گذشته و در این برهه زمانی ماجراهای زیادی رخ داده است. اما از سال ۱۳۸۴ با تصویب قانون «بازار اوراق بهادار» در مجلس، توجه ویژه‌ای به بازار بورس شد. روند این تغییرهای گسترده تاکنون ادامه داشته است. تعداد سهام حاضر در بازار، روز به روز افزایش پیدا می‌کند و علت آن عرضه‌های اولیه در بورس است که باعث عمیق‌تر شدن بازار سرمایه می‌شود. این روند، زمینه معامله ابزارهای مختلفی را در بازار بورس ایجاد می‌کند. ابزارهایی همچون اوراق اختیار فروش تبعی، اوراق تسهیلات مسکن و انواع اوراق اجاره (صکوک) نمونه‌هایی از ابزارهای در حال معامله به شمار می‌روند. یکی دیگر از ابزارهایی که در بازار سرمایه وجود دارد، «سهام یک روزه» است. در این مقاله از خانه سرمایه به بررسی سهام یک روزه می‌پردازیم و در مورد این ابزار مالی مفصل صحبت می‌کنیم. 

منظور از سهام یک روزه چیست؟

منظور از این مفهوم، معاملات سکه طلا در قالب گواهی سپرده کالایی در بازار بورس اوراق بهادار تهران است. یکی از موضوع‌های رایج در مورد خرید و فروش دارایی‌های مالی، خرید و فروش سکه از طریق صرافی‌های موجود در کشور است. در این حالت، افراد باید بر اساس نرخ مظنه‌ای که از سوی صرافی اعلام می‌شود در مورد خرید یا فروش خود تصمیم‌گیری کنند. اما با راه‌اندازی این مدل از معاملات در بازار بورس امکان قیمت‌گذاری در بازار آزاد – بر اساس عرضه و تقاضای جامعه بزرگ‌تری از سرمایه‌گذاران – امکان‌پذیر شده است. در نتیجه، نرخ‌های اعلامی نیز واقعی‌تر شده‌اند. در واقع، گواهی سپرده، ورقه بهاداری است که نشان‌ می‌دهد صاحب آن مالکیت مقدار مشخصی از یک کالا را بر عهده دارد؛ کالایی که این اوراق بابت آن منتشر شده‌اند. مثلا اگر ۱۰ سکه را به انبار تحویل دهید، گواهی سپرده بابت فروش ۱۰ سکه به شما داده می‌شود. حالا که با مفهوم کلی سهام یک روزه آشنا شدید به سراغ نکته‌های ریز پنهان شده در آن می‌گردیم تا در صورت تمایل از ابزار سهام یک روزه برای خرید و فروش سکه استفاده کنید. 

 سکه قابل معامله چه مشخصات عمومی دارد؟

همان‌طور که گفتیم معامله روی گواهی سپرده‌ای انجام می‌پذیرد که بابت خرید یا فروش سکه منتشر شده است. استاندارد قابل قبول جهت صدور گواهی سپرده عبارت است از:

نوع: سکه تمام بهار آزادی

سال ضرب: ۱۳۸۶

عیار : ۹۰۰ در ۱۰۰۰

وزن: ۸٫۱۳۳ گرم

فرایند عمومی انجام معاملات، تسویه و تحویل فیزیکی کالا چگونه انجام می‌شوند؟

برای انجام معاملات سهام یک روزه باید با در دست داشتن سکه‌‌ای که شرایط بالا را دارد به انبار بورس کالای ایران که در بخش «خزانه‌داری پردیس بانک رفاه» معرفی شده مراجعه کنید. بعد از احراز شرایط سکه از سوی انبار، پس از یک روز به شما گواهی سپرده سکه طلا داده خواهد شد. پس از دریافت گواهی باید به یکی از کارگزاری‌های مورد تائید سازمان بورس مراجعه کرده و در آن کارگزاری ثبت‌نام نمایید. در ضمن، باید در سامانه سجام هم ثبت‌نام کنید. بعد از این که کد معاملاتی شما صادر شد، باید گواهی سپرده فروش سکه را به کارگزاری خود تحویل دهید. تنها پس از آن می‌توانید موقعیت فروش را بگیرید و سکه یا سکه‌های خود را – که بابت آن‌ها گواهی دریافت کرده‌اید – به فروش برسانید. پس از انجام معامله، شخص خریدار به کارگزار خود مراجعه کرده و آن گواهی سپرده را از کارگزارش دریافت می‌کند. آنگاه با ارائه این رسید به انبار بورس کالا می‌تواند سکه خود را بگیرد.

اوراق گواهی سپرده در چه ساعت‌هایی معامله می‌شوند؟

چیزی شبیه به اوراق سهام، این اوراق نیز در ساعت ۸:۳۰ الی ۹ در مرحله پیش گشایش قرار می‌گیرند و معاملات از ساعت ۹ آغاز می‌شوند. تنها تفاوت معاملات این اوراق با سهام در نقطه پایان آن یعنی ساعت ۱۵:۳۰ است. 

نکته‌های معاملاتی مهم پیرامون اوراق گواهی سپرده سکه طلا

شرط لازم جهت خرید اوراق گواهی سپرده طلا، داشتن موجودی کافی در حساب است. از طرفی، شرط لازم برای فروش سکه در بورس، دریافت اوراق گواهی سپرده سکه طلا از انبار بورس کالا و تحویل آن به کارگزار دارای مجوز خرید و فروش این دسته از اوراق است.

سکه‌هایی که پس از ساعت ۱۲ روز جاری به انبار بورس کالا تحویل داده شوند، گواهی سپرده‌شان پس از دو روز کاری منتشر خواهد شد.

سکه‌های اصلی در انبار کالای بورس قرار می‌گیرند و این یعنی هزینه‌هایی برای فروشنده اوراق گواهی سپرده ایجاد می‌شود که به شرح زیر هستند:

      هزینه ارزیابی و کارشناسی هر سکه : ۵۰۰ ریال که به هنگام دریافت سکه در انبار دریافت می‌شود.

      هزینه انبارداری هر سکه به ازای هر روز ۵۰ ریال است.

هزینه معاملات خرید و فروش اوراق سهام یک روزه ۰٫۱۲۵ درصد معادل ۰٫۰۰۱۲۵ ارزش معامله است.

بابت فروش سهام در بازار بورس و فرابورس، معادل ۰٫۵ درصد ارزش فروش، مالیات کسر می‌شود. در حالی که بابت فروش اوراق گواهی سپرده، مالیاتی از سوی دولت گرفته نمی‌شود و تنها هزینه‌هایی که اعلام کردیم از ارزش ریالی محاسبه‌ها کسر می‌گردد.

وقتی شما سهام خود را می‌فروشید طی دو روز کاری بعد می‌توانید پول به دست آمده از فروشتان را به حساب بانکی خود منتقل کنید. در حالی که پول به دست آمده از فروش گواهی سپرده سکه طلا طی روز کاری بعد، آن هم در صورت تمایل شما در حساب بانکی‌تان خواهد بود.

حالا با توجه به نکته‌هایی که برایتان گفتیم، یک مثال می‌زنیم تا موضوع روشن‌تر شود:

تصور کنید ۳۰ سکه طلا دارید که شامل شرایط سازمان بورس است و می‌خواهید به جای فروش سکه‌ها در صرافی‌، آن را از طریق معاملات بورس به فروش برسانید. بنابراین شما در ساعت ۱۳ روز یکشنبه کل ۳۰ عدد سکه خود را به انبار بورس کالا می‌برید و کارشناسان، سکه شما را تائید می‌کنند. برای تحویل کالا به انبار، مبلغ ۱۵۰۰۰ ریال را بابت هزینه کارشناسی پرداخت می‌کنید. از آنجایی که ساعت ۱۳ روز یکشنبه سکه را تحویل انبار داده‌اید، در نتیجه، دو روز کاری بعد یعنی روز سه‌شنبه گواهی سپرده سکه طلا آماده شده و به شما تحویل داده می‌شود. در روز سه‌شنبه پس از تحویل گواهی سپرده سکه طلا که نمایانگر مالکیت ۳۰ سکه طلا برای شما است به کارگزاری خود مراجعه کرده و گواهی را تحویل کارگزاری می‌دهید. از روز چهارشنبه، گواهی سپرده شما در بازار عرضه خواهد شد. حال فرض کنیم که کل سکه‌های شما سه‌شنبه هفته بعد به قیمت ۵ میلیون تومان به فروش برسد. بنابراین بدون توجه به هزینه‌هایی که کردید، مبلغ ۱،۵۰۰،۰۰۰،۰۰۰ ریال در حساب شما قرار می‌گیرد. اما با این وجود، هزینه‌های زیر به شما وارد شده است:

۹ روز سکه‌های شما در انبار بوده است و بابت این ۹ روز باید هزینه انبارداری را پرداخت کنید. در نتیجه:

۴۵۰ = ۹ * ۵۰

بنابراین ۴۵۰ ریال بابت هزینه انبارداری می‌پردازید. هم‌چنین ۰٫۰۰۱۲۵ درصد ارزش معامله نیز به‌عنوان کارمزد از حساب شما به صورت آنی کسر می‌گردد و در نتیجه کارمزد پرداختی به این صورت محاسبه می‌شود:

ارزش معامله انجام‌شده (ریال):

۳۰ * ۵۰۰۰۰۰۰۰ = ۱۵۰۰۰۰۰۰۰۰

کارمزد پرداخت‌شده (ریال):

۱۵۰۰۰۰۰۰۰۰ * ۰٫۰۰۱۲۵ = ۱۸۷۵۰۰۰

بنابراین کل هزینه پرداخت‌شده توسط شما عبارت است:

۱۸۷۵۰۰۰ + ۴۵۰ + ۱۵۰۰۰ = ۱۸۹۰۴۵۰

خالص دریافتی شما عبارت است از (توجه فرمایید که هزینه کارشناسی در ابتدای کار پرداخت شده است و درنتیجه در خالص دریافتی محاسبه نمی‌شود):

۱۵۰۰۰۰۰۰۰۰ – ۱۸۷۵۰۰۰ – ۴۵۰ = ۱۴۹۸۱۲۴۵۵۰

در تاریخ تهیه این مقاله، سکه تحویل یک روزه برای چهار بانک ملت، صادرات، سامان و رفاه در بازار بورس مورد معامله قرار می‌گیرد که نماد هر کدام به شرح ذیل است:

سکه۰۰۱۲پ۰۱ = سکه تمام بهار تحویل ۱روزه رفاه

سکه۹۸۱۲-۰۲ – سکه تمام بهار تحویل ۱روزه ملت

سکه۹۸۱۲-۰۳ – سکه تمام بهار تحویل ۱روزه سامان

سکه۹۹۱۲پ۰۴ – سکه تمام بهار تحویل ۱روزه صادرات 

لازم به ذکر است که شما به عنوان خریدار گواهی سپرده می‌توانید طی روز معاملاتی بعد پس از مراجعه به کارگزاری و دریافت گواهی سپرده از ساعت ۸ صبح تا ساعت ۴ بعدازظهر (ساعت ۱۶) به انبار هر کدام از بانک‌های فوق مراجعه فرمایید و با تحویل گواهی‌های سپرده سکه‌های خود را دریافت نمایید.

دامنه نوسان قیمت برای این اوراق، ده درصدی است. در حالی که برای سهام بازار بورس و فرابورس عادی، پنج درصد است.

برای ارسال سفارش خود پس از انتخاب نماد مربوط به بانک، باید از مضارب ده جهت ارسال سفارش استفاده کنید.

به این ترتیب اگر قصد ثبت سفارش یک سکه را دارید باید از حجم ده استفاده کنید. از طرفی باید قیمت ارسالی را یک‌دهم کنید. هم‌چنین اگر می‌خواهید درخواست را برای ده سکه ثبت نمایید باید حجم ارسالی را ۱۰۰ قرار دهید و قیمت مدنظر خود را به صورت یک‌دهم قیمت یک سکه وارد کنید. مثلا فرض کنیم که شما خواهان خرید ۱۰ سکه به قیمت ۵۰ میلیون ریال هستید. درنتیجه باید در پنجره ارسال سفارش، اطلاعات زیر را وارد کنید:

حجم ارسالی: ۱۰۰ عدد

قیمت ارسالی: ۵ میلیون ریال

سایر موارد حاکم بر معاملات مشابه معاملات بازار بورس سهام است.

خرید و فروش سکه با این روش، طرفداران زیادی دارد. چون در این صورت برای خرید و فروش سکه نیازی به حمل مداوم آن نیست، نسبت به صرافی‌ها هزینه پایین‌تر است، تعیین قیمت در بازار آزاد و بر اساس عرضه و تقاضای واقعی و نه صرفاً قیمت‌گذاری صرافی یا دلال‌ها انجام می‌شود و مالیات در فروش سهام حذف می‌شود.