فاکتورهای مهم در محاسبه NAV هر سهم شرکتها

در مقاله پیشین در رابطه با شرکت های سرمایه گذاری و دارایی های عمده این نوع از شرکت ها توضیحاتی را ارائه کردیم. حال بایستی به این نکته توجه فرمایید که جهت محاسبه NAV هر سهم یک شرکت سرمایه گذاری متغیرهایی وجود دارند که بایستی نسبت به آن ها اطلاعات و شناخت کافی داشته باشید تا بتوانید با تمرکز کامل به تحلیل شرکت های سرمایه گذاری بپردازید. در این مقاله در قالب یک مثال عملی تلاش می کنیم به تشریح مفاهیم متغیرهای اثرگذار بر NAV بپردازیم. لازم به ذکر است که متغیرهای مورداشاره تلفیقی از داده های حسابداری و بورسی است.

✪ محاسبه NAV هر سهم شرکت سرمایه گذاری اعتلای البرز

شرکت سرمایه گذاری اعتلای البرز یکی از شرکت های سرمایه گذاری پذیرفته شده در بازار فرابورس با نماد اعتلا است. در تصویر زیر اجزای تشکیل دهنده در محاسبه NAV هر سهم نماد اعتلا را که در بین تمامی شرکت های سرمایه گذاری مشترک است، مشاهده می فرمایید.

همان طور که در مقاله پیشین نیز خدمت شما عرض شد، برای محاسبه ارزش ذاتی شرکت های سرمایه گذاری به جای برآورد سود هر سهم به برآورد خالص ارزش دارایی های هر سهم یا همان محاسبه NAV هر سهم می پردازیم و از این دریچه ارزش روز حقوق صاحبان سهام شرکت را محاسبه می کنیم. اما آنچه از ترازنامه شرکت تحت عنوان مجموع حقوق صاحبان سهام به دست می آید در واقع ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام است و قطعاً با ارزش روز آن فاصله زیادی دارد. برای رسیدن به ارزش روز حقوق صاحبان سهام ضمن توجه به ارزش دفتری این حساب به اجزای دیگری نیز توجه می شود که شما در تصویر فوق آن ها را مشاهده می فرمایید و هدف ما در این مقاله تشریح و تبیین متغیرهای مزبور است تا علت لحاظ این متغیرها در محاسبات مربوط به NAV برای شما ملموس تر گردد.

✘ ارزش افزوده پرتفوی بورسی

همان طور که پیش از این ذکر گردید، عمده دارایی های شرکت های سرمایه گذاری را سهام خریداری شده تشکیل می دهد. چنانچه شرکتی که سهام آن خریداری شده در بازار بورس پذیرفته شده باشد در زمره پرتفوی بورسی شرکت گزارش می گردد و در غیر این صورت در پرتفوی غیر بورسی شرکت نشان داده خواهد شد. صورت وضعیت پرتفوی شرکت های سرمایه گذاری به صورت ماهیانه در سایت کدال منتشر می شود.

در تصویر فوق بخشی از پرتفوی بورسی شرکت را مشاهده می فرمایید. عموماً در گزارش های منتشرشده توسط شرکت ها، آن سهامی که شرکت سرمایه گذاری بهای بیشتری را بابت خرید آن پرداخت کرده است در سطر اول گزارش می نماید و به همین ترتیب تا آخر جدل گزارش می گردد. اما منظور از ارزش افزوده پرتفوی بورسی چیست و چگونه محاسبه می گردد؟ برای این منظور مجدداً به تصویر فوق برمی گردیم. در تصویر فوق مشاهده می نمایید که شرکت سرمایه گذاری اعتلای البرز تعداد ۲۰ میلیون سهم بانک پاسارگاد را با قیمت میانگین ۱۴۲۱ ریال به ازای هر سهم خریداری کرده است. از طرفی در تاریخ تهیه این گزارش قیمت هر سهم بانک پاسارگاد معادل ۱۰۷۷ ریال بوده است. در نتیجه سود(زیان) ناشی از تملک بانک پاسارگاد که در واقع ارزش افزوده ناشی از مالکیت این سهم برای شرکت اعتلای البرز است به شیوه زیر محاسبه می گردد(توجه گردد که در این مرحله ما به دنبال این موضوع هستیم تا ببینیم در نتیجه مالکیت سهام سبد سرمایه گذاری شرکت چه میزان رشد داشته است و به همین دلیل سهم به سهم به بررسی می پردازیم):

قیمت خرید سر سهم بانک پاسارگاد: ۱۴۲۱ ریال

قیمت روز هر سهم بانک پاسارگاد: ۱۰۷۷ ریال

سود(زیان) ناشی از مالکیت یک سهم بانک پاسارگاد:  ۱۰۷۷ – ۱۴۲۱ = (۳۴۴)

سود(زیان) ناشی از مالکیت ۲۰ میلیون سهم بانک پاسارگاد:

(۳۴۴)*۲۰۰۰۰۰۰۰ = (۶۸۸۰۰۰۰۰۰۰)

بنابراین ارزش افزوده ناشی از مالکیت ۲۰ میلیون سهم بانک پاسارگاد منفی ۶۸۸۰ میلیون ریال است.

اما برای مثال دوم تمرکز محاسباتی خود را روی سهم گروه دارویی سبحان که اصلی ترین خرید سرمایه گذاری اعتلا محسوب می شود قرار می دهیم. بر اساس آخرین گزارش اعتلا که در تصویر فوق مشاهده می فرمایید در ابتدای دوره ۵۸۷۰۱۸۴۱ سهم از شرکت گروه دارویی سبحان را در اختیار داشته است و طی آن دوره تعداد ۳۳۴۸۵۵۳۲ سهم دیگر از این شرکت را خریداری کرده است و میانگین قیمت خرید کل سهام گروه دارویی سبحان اعم از ابتدای دوره و خریداری شده معادل ۲۶۷۳ ریال است. قیمت سهم در آخرین روز ۲۶۴۳ ریال تعیین قیمت شده بود. با این حساب محاسبات مربوط به ارزش افزوده را مجدداً انجام می دهیم:

تعداد سهام تحت تملک گروه دارویی سبحان نزد شرکت اعتلای البرز

۵۸۷۰۱۸۴۱ + ۳۳۴۸۵۵۳۲ = ۹۲۱۸۷۳۷۳

قیمت خرید گروه دارویی سبحان: ۲۶۷۳ ریال

قیمت روز گروه دارویی سبحان: ۲۶۴۳ ریال

سود(زیان) ناشی از مالکیت یک سهم گروه دارویی سبحان:

۲۶۴۳ – ۲۶۷۳ = (۳۰)

سود(زیان) ناشی از مالکیت ۹۲۱۸۷۳۷۳ سهم گروه دارویی سبحان :

(۳۰) * ۹۲۱۸۷۳۷۳ = (۲۷۶۵۶۲۱۱۹۰)

بنابراین ارزش افزوده ناشی از مالکیت گروه دارویی سبحان در تاریخ بررسی فرضی ما, منفی ۲۷۶۵۶۲۱۱۹۰ ریال است.

مشابه دو مثال فوق, برای تمامی نمادهای بورسی محاسبات انجام می پذیرد و با جمع کردن تمامی محاسبات به ارزش افزوده پرتفوی بورسی می رسیم.

✘ ارزش افزوده پرتفوی غیربورسی

همان طور که پیش از این نیز ذکر گردید بخشی از پرتفوی سرمایه گذاری شرکت های سرمایه گذاری در قالب شرکت های غیربورسی است. برای محاسبه ارزش افزوده پرتفوی غیربورسی شرکت مشابه ارزش افزوده پرتفوی بورسی عمل می نماییم با این تفاوت که شیوه ارزش گذاری شرکت های غیربورسی کمی متفاوت از شرکت های بورسی است.

✘ ذخیره کاهش ارزش سرمایه گذاری ها

ذخیره کاهش ارزش سرمایه گذاری ها یک آیتم حسابداری است که در صورت گزارش این آیتم بایستی در محاسبات لحاظ گردد. اما مفهوم آن چیست؟ فرض کنید یک شرکت سرمایه گذاری در اول اسفند تأسیس می شود و پس از راه اندازی فعالیت شرکت اقدام به خرید ۱۰ هزار سهم ورنا به قیمت ۸۰۰ ریال به ازای هر سهم می نماید. بنابراین ارزش خرید ۸ میلیون ریال است. در تاریخ ۲۹ اسفند یعنی پس از گذشت یک ماه قیمت هر سهم ورنا به ۷۰۰ ریال نزول پیدا می کند. بنابراین ارزش سبد این شرکت به ۷ میلیون ریال کاهش پیدا کرده است. ازآنجایی که ۲۹ اسفند پایان سال مالی شرکت است بر طبق الزامات حسابداری این شرکت ملزم است تا یک میلیون ریال افت ارزش را در صورت های مالی شرکت گزارش نماید درحالی که کماکان ۱۰ هزار سهم را در اختیار دارد و در واقع زیانی شناسایی نکرده است. این افت ارزش که در صورت های مالی شرکت نمایان می شود تحت عنوان ذخیره کاهش ارزش سرمایه گذاری ها گزارش می گردد. همان طور که خدمت شما بیان گردید افت ارزش در حالی گزارش شده است که شرکت مالک سهام است بنابراین از منظر تحلیلگری ما این آیتم را به محاسبات خودمان اضافه می کنیم تا ارزش واقعی سرمایه گذاری ها برای ما به دست آید.

✘ سود(زیان) ناشی از فروش سرمایه گذاری ها

ما در ارزش افزوده پرتفوی بورسی و غیربورسی سود یا زیان سهامی را حساب می کنیم که در مالکیت شرکت است و شرکت هنوز آن را به فروش نرسانده است. اما در سود(زیان) ناشی از فروش سرمایه گذاری ها ما به دنبال اعمال سود یا زیان فروش سهام هستیم که هنوز اثرات آن بر صورت مالی شرکت ها اعمال نشده است. فرض کنید آخرین صورت مالی یک شرکت سرمایه گذاری مربوط به ۳۰ آذرماه است و ما الآن در ۱۵ بهمن می خواهیم شرکت سرمایه گذاری را تحلیل کنیم. ازآنجایی که گزارش های ماهیانه توسط شرکت ها منتشر می شود با بررسی گزارش های منتشرشده متوجه می شویم که شرکت در طی دی ماه تعداد ۱۰ هزار سهم زاگرس را به قیمت ۵۲۰۰۰ ریال به ازای هر سهم به فروش رسانده است. وقتی به جزییات بیشتر این موضوع می پردازیم متوجه می شویم که قیمت خرید ۱۰ هزار سهم زاگرس ۳۰۰۰۰ ریال به ازای هر سهم بوده است. بنابراین سود ناشی از فروش سهام برای شرکت مفروض, به این شیوه محاسبه و در محاسبات مربوط به NAV لحاظ می گردد.

تعداد سهام به فروش رفته از پتروشیمی زاگرس: ۱۰ هزار سهم

قیمت خرید هر سهم پتروشیمی زاگرس: ۳۰۰۰۰ ریال

قیمت فروش هر سهم پتروشیمی زاگرس: ۵۲۰۰۰ ریال

سود(زیان) ناشی از فروش سهام پتروشیمی زاگرس:

(۵۲۰۰۰ – ۳۰۰۰۰) * ۱۰۰۰۰ = ۲۲۰۰۰ * ۱۰۰۰۰ = ۲۲۰۰۰۰۰۰۰

بنابراین از محل فروش ۱۰ هزار سهم پتروشیمی زاگرس مبلغ ۲۲۰ میلیون ریال سود شناسایی شده است. اما ازآنجایی که آخرین صورت مالی شرکت مربوط به ۳۰ آذرماه بوده و دوره بعدی گزارش صورت های مالی در ۲۹ اسفندماه است بنابراین بایستی سود فروش سهام مذکور را به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام گزارش شده در صورت مالی ۳۰ آذرماه اضافه نماییم. برای مثال چنانچه ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام در ۳۰ آذرماه معادل ۲۲۰۰۰ میلیون ریال بوده باشد در نتیجه با اعمال محاسبات اخیر ۲۲۰ میلیون ریال را به ۲۲۰۰۰ میلیون ریال اضافه می کنیم تا با لحاظ سایر متغیرهای فوق الذکر به خالص ارزش دارایی های هر سهم برسیم.

✘ سود تقسیمی و محاسبه NAV هر سهم

سود تقسیمی مصوب مجامع معمولاً با یک فاصل زمانی از تاریخ تصویب در مجمع عمومی عادی صاحبان سهام به سهامداران پرداخت می گردد. حال در رابطه با سهامداران حقوقی و آن هایی که بیش از یک میلیون سهم را دارند فاصله پرداخت بیشتر می گردد. زمانی که بابت تملک یک سهم ۳۰۰۰ تومانی ۷۰۰ تومان سود تقسیم می گردد، قیمت سهم پس از بازگشایی به ۲۳۰۰ تومان کاهش پیدا می کند زیرا ارزش سرمایه سهامداران بابت برگزاری مجامع تغییر نخواهد کرد. این موضوع در حالی است که هنوز وجوهی به شرکت نرسیده است و در واقع جزو مطالبات شرکت ثبت می گردد. نکته ای که وجود دارد عموماً زمان مجامع شرکت های زیرمجموعه در تاریخی است که با تاریخ انتشار گزارش صورت های مالی شرکت سرمایه گذار یکی نیست. در نتیجه اگر در تاریخی بین مجمع برگزار شده و انتشار صورت مالی قرار داریم بایستی به اندازه سود مجامع در محاسبه NAV هر سهم لحاظ کنیم. فرض کنید که آخرین صورت مالی یک شرکت سرمایه گذاری در تاریخ ۳۱/۰۳/۱۳۹۷ منتشر شده است. از طرفی این شرکت مالک ۱۰۰۰۰ سهم پتروشیمی غدیر است. در مجمع آن شرکت در تیرماه آن سال, ۱۰۰ ریال سود به ازای هر سهم تقسیم شده است. بنابراین از ارزش سهام آن شرکت یک میلیون ریال کسر شده است درحالی که اثر آن هنوز در صورت های مالی شرکت انعکاس نیافته است و در گزارش شهریور نمایان خواهد شد. چون تاریخ تحلیل ما ۱۵ مردادماه است بنابراین بایستی مبلغ یک میلیون ریال را در محاسبات خود لحاظ کنیم, درحالی که اگر تاریخ بررسی ما ۲۰ آبان ماه بود به دلیل انتشار صورت های مالی ۶ ماهه دیگر در محاسبات خود لحاظ نمی کردیم زیرا مشمول محاسبات مضاعف می شد.

در نهایت برای محاسبه NAV هر سهم یا خالص ارزش دارایی های شرکت سرمایه گذاری از مجموع عبارات فوق استفاده می شود که با تقسیم آن بر تعداد سهام شرکت به خالص ارزش دارایی های هر سهم(NAV) می رسیم.

مؤلف: احمد لحیم گرزاده